Melatonine is niet alleen van belang voor de slaap, maar is ook essentieel voor onze gezondheid. Als antioxidant beschermt melatonine tegen schadelijke effecten van straling en giftige stoffen. Melatonine beschermt bovendien tegen het ontstaan van fouten in het DNA tijdens de celdeling. Het verouderingsproces wordt zo afgeremd en ziekten als kanker ontstaan minder snel. Ook heeft melatonine een virus-remmend effect, waardoor de kans op ziek worden na besmetting met het corona virus kleiner wordt. Mogelijk beschermt een voldoende hoge melatoninespiegel ook tegen het langdurig klachten houden na het doormaken van covid (zogeheten ‘long-covid’).
Of je veel of weinig melatonine aanmaakt, is vooral erfelijk bepaald. Daardoor is de hoeveelheid melatonine die per nacht wordt aangemaakt per persoon vrij constant. De melatoninespiegel heeft echter niet je hele leven hetzelfde niveau. Zuigelingen maken nog geen melatonine aan. Zij zijn afhankelijk van melatonine uit de moedermelk. Na ongeveer drie maanden komt de aanmaak van melatonine op gang. Kinderen maken meer melatonine aan dan volwassenen. Vanaf de puberteit daalt de hoeveelheid melatonine die dagelijks wordt aangemaakt. Dat betekent dat de melatoninespiegel van een zestigjarige nog maar half zo hoog is als die van een twintigjarige.
Via een meting van de nachtelijke top van de melatoninespiegel in speeksel kun je te weten komen of je een voldoende hoge aanmaak van melatonine hebt. Een éénmalige meting is daarbij voldoende. Deze test kan via deze website worden aangevraagd.
Melatoninetekort en verminderde vruchtbaarheid
Melatonine speelt een onmisbare rol bij de voortplanting. Het is bijvoorbeeld betrokken bij het rijp worden van eicellen, de eisprong en het beschermen van de eicel tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Tijdens de zwangerschap beschermt melatonine zowel de placenta als de zich ontwikkelende vrucht gedurende de gehele zwangerschap tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Melatonine is een antioxidant. Het gaat de vorming van vrije radicalen tegen en biedt daardoor bovendien bescherming tegen het ontstaan van zwangerschapsvergiftiging.
Uit onderzoek blijkt dat de melatonineproductie bij vrouwen met onverklaarde onvruchtbaarheid meer dan de helft lager is dan bij vrouwen die zonder problemen zwanger worden. Ook blijkt het melatoninegehalte in voor IVF afgenomen eicellen ongeveer de helft lager. Behandeling met melatonine wordt tegenwoordig vaak toegepast om de kans van slagen van een IVF-behandeling te vergroten.
Naarmate een vrouw ouder wordt, neemt haar vruchtbaarheid langzaam af. Dit komt onder andere doordat de eicellen verouderen. Worden zaadcellen bij mannen dagelijks nieuw aangemaakt, vrouwen moeten het doen met de eicellen die zich sinds puberteit in haar eierstokken bevinden. Met het ouder worden ontstaan er in het DNA van de eicellen steeds vaker kleine fouten. Dat verklaart waarom na bevruchting een foetus soms niet levensvatbaar is, en dat de kans op aangeboren afwijkingen is toegenomen. Dat melatoninetekort hierbij een rol speelt wordt steeds duidelijker. In verschillende onderzoeken is al een verband gevonden tussen problemen tijdens de zwangerschap en lage melatoninespiegels bij de moeder.
Melatonine beschermt tegen het ontstaan van celveroudering en DNA-afwijkingen. Dit zou kunnen verklaren waarom de vruchtbaarheid afneemt en de kans op problemen in de zwangerschap groeit naarmate een vrouw ouder wordt. Dit geldt ook voor vrouwen met PCOS (polycysteus ovariumsyndroom). Uit meerdere studies is gebleken dat dan het rijpingsproces van eicellen verstoord raakt door vrije zuurstofradicalen (oxidatieve stress). Daardoor worden eicellen minder levensvatbaar. Door een behandeling met melatonine neemt de kans op zwangerschap duidelijk toe.
Melatonine wordt ’s nachts aangemaakt in de pijnappelklier in de hersenen, in samenhang met de biologische klok. Als iemand te weinig melatonine aanmaakt kunnen er slaapproblemen ontstaan. Omgekeerd leidt een tekort aan slaap ertoe dat die nacht minder melatonine wordt aangemaakt. Aangetoond is dat onvoldoende slaap een negatieve invloed heeft op de vruchtbaarheid en de kans op zwangerschap. Dat geldt ook voor stoornissen in de biologische klok, waardoor het dag- en nachtritme van diverse hormonen en stofwisselingsprocessen uit balans raakt. Dit geldt bijvoorbeeld voor het 24-uursritme van de aanmaak van geslachtshormonen, de rijping van eicellen en van zaadcellen. Een verstoord 24-uursritme heeft ook een negatieve invloed op een gezond verloop van de zwangerschap.
Uiteraard is een tekort aan melatonine niet de enige oorzaak van verminderde vruchtbaarheid. Wel is het een oorzaak die gemakkelijk vast te stellen en eenvoudig op te lossen is. Of iemand ’s nachts voldoende melatonine aanmaakt is tee meten in een ’s nachts opgevangen kleine hoeveelheid speeksel. De test is via deze website aan te vragen. Behalve de uitslag ontvangt u ook een persoonlijk advies.
Bronnen:
Yong W, Ma H, Na M, Gao T, Zhang Y, Hao L, Yu H, Yang H, Deng X. Roles of melatonin in the field of reproductive medicine. Biomed Pharmacother. 2021 Dec;144:112001.
Jiang Y, Shi H, Liu Y, Zhao S, Zhao H. Applications of Melatonin in Female Reproduction in the Context of Oxidative Stress. Oxid Med Cell Longev. 2021 Jul 29;2021:6668365.
Sciarra F, Franceschini E, Campolo F, Gianfrilli D, Pallotti F, Paoli D, Isidori AM, Venneri MA. Disruption of Circadian Rhythms: A Crucial Factor in the Etiology of Infertility. Int J Mol Sci. 2020 May 30;21(11):3943.
+
