Over de manier waarop je melatonine bij slaapproblemen kunt gebruiken bestaan veel misverstanden. Dat komt doordat melatonine twee verschillende werkingen op slaap heeft. Allereerst heeft melatonine na inname een slaapopwekkend effect (hypnotische werking). Daarnaast kan het slikken van melatonine het lichaamseigen melatonineritme verschuiven (chronobiotische werking). Dat laatste is belangrijk als je slaapprobleem wordt veroorzaakt door een verschoven melatonineritme (zoals de vertraagde slaapfasestoornis).
INCIDENTELE SLAAPPROBLEMEN
Iemand die een tijdje slecht slaapt, maar gewoonlijk geen slaapproblemen heeft, heeft meestal geen stoornis in het melatonineritme. Een halfuur voor het slapengaan melatonine innemen helpt dan.
LANGDURIGE SLAAPPROBLEMEN
Slaapproblemen die lang bestaan worden wel vaak veroorzaakt door een stoornis in het melatonineritme: het ritme kan verschoven zijn of de melatoninespiegel is te laag. Een combinatie van beide factoren komt ook voor. Bij het ouder worden neemt bij iedereen de melatonineproductie af. Bij mensen die chronisch te laat naar bed gaan schuift het eigen melatonine ritme naar een later tijdstip en komt de aanmaak van melatonine (te) laat op gang (vertraagde slaapfasestoornis). Daardoor word je niet uitgerust wakker als de wekker gaat. Zonder wekker slaap je een gat in de dag.
Als de melatonineaanmaak te vroeg op gang komt, ben je al vroeg in de avond slaperig en word je vroeg in de ochtend uit jezelf wakker (vooruitgeschoven slaapfasestoornis).
Artsen die gespecialiseerd zijn in de behandeling van slaapproblemen meten voorafgaand aan de behandeling vaak de melatoninespiegel om te zien of er sprake is van een stoornis in het melatonineritme en stellen vast hoe laat de melatonineaanmaak begint.
Het tijdstip waarop de melatonineaanmaak stijgt, heet ‘Dim Light Melatonin Onset’ (DLMO). Als iemands DLMO pas na 12 uur ’s nachts begint, is het logisch dat hij niet om 10 uur ’s avonds in slaap valt. Maar als hij vier uur voordat zijn melatoninespiegel stijgt melatonine inneemt, schuift zijn melatonineritme op naar een vroeger tijdstip.
Uit grootschalig onderzoek (meta-analyse) is gebleken dat melatonine effectief is bij de behandeling van primaire slaapstoornissen. Dat zijn slaapstoornissen waarbij het slaapprobleem centraal staat en niet het gevolg is van een andere aandoening. Bij mensen met inslaapstoornissen en met een vertraagde slaapfasestoornis is melatonine erg effectief.
Bron: Auld F, Maschauer EL, Morrison I, Skene DJ, Riha RL. Evidence for the efficacy of melatonin in the treatment of primary adult sleep disorders. Sleep Med Rev. 2017 Aug;34:10-22. doi: 10.1016/j.smrv.2016.06.005. Epub 2016 Jul 20.
