Slaapproblemen

Over de manier waarop je melatonine bij slaapproblemen kunt gebruiken bestaan veel misverstanden. Dat komt doordat melatonine twee verschillende werkingen op slaap heeft. Allereerst heeft melatonine na inname een slaapopwekkend effect (hypnotische werking). Daarnaast kan het slikken van melatonine het lichaamseigen melatonineritme verschuiven (chronobiotische werking). Dat laatste is belangrijk als je slaapprobleem wordt veroorzaakt door een verschoven melatonineritme (zoals de vertraagde slaapfasestoornis).

INCIDENTELE SLAAPPROBLEMEN

Iemand die een tijdje slecht slaapt, maar gewoonlijk geen slaapproblemen heeft, heeft meestal geen stoornis in het melatonineritme. Een halfuur voor het slapengaan melatonine innemen helpt dan.

LANGDURIGE SLAAPPROBLEMEN

Slaapproblemen die lang bestaan worden wel vaak veroorzaakt door een stoornis in het melatonineritme: het ritme kan verschoven zijn of de melatoninespiegel is te laag. Een combinatie van beide factoren komt ook voor. Bij het ouder worden neemt bij iedereen de melatonineproductie af. Bij mensen die chronisch te laat naar bed gaan schuift het eigen melatonine ritme naar een later tijdstip en komt de aanmaak van melatonine (te) laat op gang (vertraagde slaapfasestoornis). Daardoor word je niet uitgerust wakker als de wekker gaat. Zonder wekker slaap je een gat in de dag.
Als de melatonineaanmaak te vroeg op gang komt, ben je al vroeg in de avond slaperig en word je vroeg in de ochtend uit jezelf wakker (vooruitgeschoven slaapfasestoornis).
Artsen die gespecialiseerd zijn in de behandeling van slaapproblemen meten voorafgaand aan de behandeling vaak de melatoninespiegel om te zien of er sprake is van een stoornis in het melatonineritme en stellen vast hoe laat de melatonineaanmaak begint.
Het tijdstip waarop de melatonineaanmaak stijgt, heet ‘Dim Light Melatonin Onset’ (DLMO). Als iemands DLMO pas na 12 uur ’s nachts begint, is het logisch dat hij niet om 10 uur ’s avonds in slaap valt. Maar als hij vier uur voordat zijn melatoninespiegel stijgt melatonine inneemt, schuift zijn melatonineritme op naar een vroeger tijdstip.

Uit grootschalig onderzoek (meta-analyse) is gebleken dat melatonine effectief is bij de behandeling van primaire slaapstoornissen. Dat zijn slaapstoornissen waarbij het slaapprobleem centraal staat en niet het gevolg is van een andere aandoening. Bij mensen met inslaapstoornissen en met een vertraagde slaapfasestoornis is melatonine erg effectief.

Bron: Auld F, Maschauer EL, Morrison I, Skene DJ, Riha RL. Evidence for the efficacy of melatonin in the treatment of primary adult sleep disorders. Sleep Med Rev. 2017 Aug;34:10-22. doi: 10.1016/j.smrv.2016.06.005. Epub 2016 Jul 20.

Te trage afbraak van melatonine

Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.

+

Bronnen

Sharma S, Singh H, Ahmad N, Mishra P, Tiwari A. The role of melatonin in diabetes: therapeutic implications. Arch Endocrinol Metab. 2015 Oct;59(5):391-9. doi: 10.1590/2359-3997000000098. Epub 2015 Aug 28. Kor Y, Geyikli I, Keskin M, Akan M. Preliminary study: Evaluation of melatonin secretion in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Indian J Endocrinol Metab. 2014 Jul;18(4):565-8. doi: 10.4103/2230-8210.137521. Raygan F, Ostadmohammadi V, Bahmani F, Reiter RJ, Asemi Z. Melatonin administration lowers biomarkers of oxidative stress and cardio-metabolic risk in type 2 diabetic patients with coronary heart disease: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Nutr. 2017 Dec 12. pii: S0261-5614(17)31424-3. doi: 10.1016/j.clnu.2017.12.004. [Epub ahead of print]. Shimada M, Seki H, Samejima M, Hayase M, Shirai F. Salivary melatonin levels and sleep-wake rhythms in pregnant women with hypertensive and glucose metabolic disorders: A prospective analysis. Biosci Trends. 2016 Feb;10(1):34-41. doi: 10.5582/bst.2015.01123. Epub 2016 Feb 6.

+

Bron

Braam W, Ehrhart F, Maas APHM, Smits MG, Curfs L. Low maternal melatonin level increases autism spectrum disorder risk in children. Res Dev Disabil. 2018 Feb 28. pii: S0891-4222(18)30042-8. doi: 10.1016/j.ridd.2018.02.017 [Epub ahead of print]

+

Melatoninespiegel gedurende het leven

+

Chemische structuur van melatonine

+

Ochtend- en avondmensen

De blauwe lijn is het normale verloop, de rode lijn is van een ochtendmens en de groene lijn is van een avondmens.

+

24-uurs melatoninespiegel

Zo verloopt de melatoninespiegel over 24 uur. Tussen 18.00 en 24.00 uur begint de aanmaak van melatonine. De piek ligt rond 2.00 uur en om 7.00 uur stopt de aanmaak.

+

Bronnen

Alghamdi BS. The neuroprotective role of melatonin in neurological disorders. J Neurosci Res. 2018 Mar 1. doi: 10.1002/jnr.24220. [Epub ahead of print] Review. Wang YY, Zheng W, Ng CH, Ungvari GS, Wei W, Xiang YT. Meta-analysis of randomized, double-blind, placebo-controlled trials of melatonin in Alzheimer's disease. Int J Geriatr Psychiatry. 2017 Jan;32(1):50-57. doi: 10.1002/gps.4571. Epub 2016 Sep 19. Riemersma-van der Lek RF, Swaab DF, Twisk J, Hol EM, Hoogendijk WJ, Van Someren EJ. Effect of bright light and melatonin on cognitive and noncognitive function in elderly residents of group care facilities: a randomized controlled trial. JAMA. 2008 Jun 11;299(22):2642-55. doi: 10.1001/jama.299.22.2642. Luboshitzky R, Shen-Orr Z, Tzischichinsky O, Maldonado M, Herer P, Lavie P. Actigraphic sleep-wake patterns and urinary 6-sulfatoxymelatonin excretion in patients with Alzheimer's disease. Chronobiol Int. 2001 May;18(3):513-24.

+

Afbraak van melatonine

Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.

+

Behandeling van kanker

Veelbelovend is de proef waarin melatonine werd toegevoegd aan een conventionele behandeling met antikankermedicijnen en bestraling. Melatonine maakt de gevoeligheid van kankercellen voor deze behandelingen groter. Dit lijkt zelfs het geval te zijn voor kankercellen die ongevoelig zijn (geworden) voor chemotherapie en radiotherapie.

+