Jetlag

Een jetlag is een ontregeling van het bioritme van je lichaam doordat je verschillende tijdzones passeert. Je biologische klok loopt dan niet gelijk aan het dag- en nachtritme op je plaats van bestemming. Gelukkig past je biologische klok zich na enkele dagen vanzelf aan en ben je gewend aan het veranderde tijdstip dat het donker wordt. Als je op het juiste tijdstip melatonine inneemt, kun je daarmee jetlagproblemen voorkomen.

VLIEGEN NAAR HET OOSTEN

Bij een vliegreis naar het oosten (richting Japan) reis je tegen de draaiing van de aarde in. Het wordt vroeger donker, maar je biologische klok is nog niet zover. Het kost dan moeite om in slaap te vallen omdat je eigen melatonineaanmaak nog niet is begonnen. Als je toch gaat slapen als het donker wordt, zal de melatonineaanmaak eerder beginnen en wordt je biologische klok ‘gelijkgezet’ met de tijd op je plaats van bestemming. Bij de een gaat dat sneller dan bij de ander, maar meestal duurt het wel enkele dagen tot je eigen melatonineritme zich heeft aangepast. Het helpt als je een halfuur voordat je wilt gaan slapen 1 mg melatonine inneemt.
Bij terugkeer in Nederland ben je met de draaiing van de aarde meegereisd. Die dag duurt daarom langer. Je biologische klok moet dan opnieuw worden gelijkgezet. Dat doe je door op te blijven en pas naar bed te gaan op de gebruikelijke lokale bedtijd.

VLIEGEN NAAR HET WESTEN

Bij een vliegreis naar het westen (richting Verenigde Staten) reis je met de draaiing van de aarde mee. De reisdag is langer, want op je plaats van bestemming wordt het pas later donker. Je biologische klok geeft echter al eerder aan dat het tijd is om te gaan slapen. Als je wacht met slapen tot het donker is, wordt de melatonineaanmaak uitgesteld en wordt je biologische klok ‘gelijkgezet’ met het dag- en nachtritme op je plaats van bestemming. Bij de een gaat dat sneller dan bij de ander.
Als je terugkeert naar Nederland reis je tegen de draaiing van de aarde in. Die dag duurt daardoor korter. Het wordt vroeger donker dan je gewend bent en je biologische klok is nog niet zover. Om de melatonineaanmaak te verschuiven naar een vroeger tijdstip kun je het beste naar bed gaan zodra het donker is. Op die manier zet je je biologische klok ‘gelijk’ met de Nederlandse tijd. Bij de een gaat dat sneller dan bij de ander, maar meestal duurt het wel enkele dagen tot je eigen melatonineritme zich heeft aangepast. Dat lukt overigens sneller als je een halfuur voor je naar bed gaat 1 mg melatonine inneemt.

Te trage afbraak van melatonine

Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.

+

Bronnen

Sharma S, Singh H, Ahmad N, Mishra P, Tiwari A. The role of melatonin in diabetes: therapeutic implications. Arch Endocrinol Metab. 2015 Oct;59(5):391-9. doi: 10.1590/2359-3997000000098. Epub 2015 Aug 28. Kor Y, Geyikli I, Keskin M, Akan M. Preliminary study: Evaluation of melatonin secretion in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Indian J Endocrinol Metab. 2014 Jul;18(4):565-8. doi: 10.4103/2230-8210.137521. Raygan F, Ostadmohammadi V, Bahmani F, Reiter RJ, Asemi Z. Melatonin administration lowers biomarkers of oxidative stress and cardio-metabolic risk in type 2 diabetic patients with coronary heart disease: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Nutr. 2017 Dec 12. pii: S0261-5614(17)31424-3. doi: 10.1016/j.clnu.2017.12.004. [Epub ahead of print]. Shimada M, Seki H, Samejima M, Hayase M, Shirai F. Salivary melatonin levels and sleep-wake rhythms in pregnant women with hypertensive and glucose metabolic disorders: A prospective analysis. Biosci Trends. 2016 Feb;10(1):34-41. doi: 10.5582/bst.2015.01123. Epub 2016 Feb 6.

+

Bron

Braam W, Ehrhart F, Maas APHM, Smits MG, Curfs L. Low maternal melatonin level increases autism spectrum disorder risk in children. Res Dev Disabil. 2018 Feb 28. pii: S0891-4222(18)30042-8. doi: 10.1016/j.ridd.2018.02.017 [Epub ahead of print]

+

Melatoninespiegel gedurende het leven

+

Chemische structuur van melatonine

+

Ochtend- en avondmensen

De blauwe lijn is het normale verloop, de rode lijn is van een ochtendmens en de groene lijn is van een avondmens.

+

24-uurs melatoninespiegel

Zo verloopt de melatoninespiegel over 24 uur. Tussen 18.00 en 24.00 uur begint de aanmaak van melatonine. De piek ligt rond 2.00 uur en om 7.00 uur stopt de aanmaak.

+

Bronnen

Alghamdi BS. The neuroprotective role of melatonin in neurological disorders. J Neurosci Res. 2018 Mar 1. doi: 10.1002/jnr.24220. [Epub ahead of print] Review. Wang YY, Zheng W, Ng CH, Ungvari GS, Wei W, Xiang YT. Meta-analysis of randomized, double-blind, placebo-controlled trials of melatonin in Alzheimer's disease. Int J Geriatr Psychiatry. 2017 Jan;32(1):50-57. doi: 10.1002/gps.4571. Epub 2016 Sep 19. Riemersma-van der Lek RF, Swaab DF, Twisk J, Hol EM, Hoogendijk WJ, Van Someren EJ. Effect of bright light and melatonin on cognitive and noncognitive function in elderly residents of group care facilities: a randomized controlled trial. JAMA. 2008 Jun 11;299(22):2642-55. doi: 10.1001/jama.299.22.2642. Luboshitzky R, Shen-Orr Z, Tzischichinsky O, Maldonado M, Herer P, Lavie P. Actigraphic sleep-wake patterns and urinary 6-sulfatoxymelatonin excretion in patients with Alzheimer's disease. Chronobiol Int. 2001 May;18(3):513-24.

+

Afbraak van melatonine

Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.

+

Behandeling van kanker

Veelbelovend is de proef waarin melatonine werd toegevoegd aan een conventionele behandeling met antikankermedicijnen en bestraling. Melatonine maakt de gevoeligheid van kankercellen voor deze behandelingen groter. Dit lijkt zelfs het geval te zijn voor kankercellen die ongevoelig zijn (geworden) voor chemotherapie en radiotherapie.

+