Bijwerkingen van melatonine

Melatonine wordt bijna altijd goed verdragen en veroorzaakt zelden bijwerkingen. Gebruik ervan heeft geen invloed op de eigen melatonineproductie. Een enkel geval (0,1-1% van de gevallen) klaagt over misselijkheid, buikpijn, obstipatie, hoofdpijn, droge mond of rusteloosheid. Ook zijn veel dromen en duizeligheid beschreven. Overmatige slaperigheid ’s morgens kan erop wijzen dat de melatoninedosis te hoog is.
In zeldzame gevallen kan melatonine bij mensen met epilepsie leiden tot een toename van het aantal aanvallen. Het tegenovergestelde komt echter vaker voor. Doordat de patiënten beter slapen, neemt het aantal epileptische aanvallen juist af.
Na enkele weken dagelijks gebruik van melatonine kan het effect ervan afnemen en kunnen weer slaapproblemen ontstaan (’s nachts wakker worden en/of ’s morgens te vroeg ontwaken). De inname van melatonine in de avond helpt meestal nog wel om vlot in slaap te vallen. Als dit gebeurt, is dat te wijten aan een te trage afbraak van melatonine waardoor overdag een hoge melatoninespiegel ontstaat. Dit leidt tot een ontregeling van het slaap-waakritme. Als dat het geval is, kun je beter stoppen met het gebruik van melatonine. Als je vlak voor het stoppen rond 14.00 uur de melatoninespiegel in speeksel meet, wordt duidelijk of inderdaad sprake is van melatoninestapeling. Die meting kan via deze website worden aangevraagd. Als de behandeling met melatonine daarna wordt hervat, moet een veel lagere dosis dan daarvoor worden gebruikt (maximaal 0,5 mg bij kinderen en 1 mg bij volwassenen).

Het effect van melatonine kan ook verminderen als je behalve melatonine  een medicijn gebruikt dat de afbraaksnelheid van melatonine beïnvloedt. Dat geldt bijvoorbeeld voor medicijnen die het enzym CYP1A2 activeren. Daardoor wordt de afbraaksnelheid van melatonine verhoogd. Voorbeelden hiervan zijn de maagzuurremmers omeprazol (Losec®), esomeprazol (Nexium®), lansoprazol (Prezal®) en het anti-epilepticum carbamazepine (Tegretol®).
Er zijn ook medicijnen die het enzym CYP1A2 afremmen. Hierdoor wordt de afbraaksnelheid van melatonine verlaagd en bestaat de kans dat melatoninestapeling optreedt. Voorbeelden hiervan zijn de anticonceptiepil, de maagzuurremmer cimetidine (Tagamet®), het antibioticum ciprofloxacine (Ciproxin®) en het antidepressivum fluvoxamine (Fevarin®). 

De Melatoninebijsluiter bevat een volledige lijst van medicijnen die de afbraaksnelheid van melatonine beïnvloeden.

 

Te trage afbraak van melatonine

Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.

+

Bronnen

Sharma S, Singh H, Ahmad N, Mishra P, Tiwari A. The role of melatonin in diabetes: therapeutic implications. Arch Endocrinol Metab. 2015 Oct;59(5):391-9. doi: 10.1590/2359-3997000000098. Epub 2015 Aug 28. Kor Y, Geyikli I, Keskin M, Akan M. Preliminary study: Evaluation of melatonin secretion in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Indian J Endocrinol Metab. 2014 Jul;18(4):565-8. doi: 10.4103/2230-8210.137521. Raygan F, Ostadmohammadi V, Bahmani F, Reiter RJ, Asemi Z. Melatonin administration lowers biomarkers of oxidative stress and cardio-metabolic risk in type 2 diabetic patients with coronary heart disease: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Nutr. 2017 Dec 12. pii: S0261-5614(17)31424-3. doi: 10.1016/j.clnu.2017.12.004. [Epub ahead of print]. Shimada M, Seki H, Samejima M, Hayase M, Shirai F. Salivary melatonin levels and sleep-wake rhythms in pregnant women with hypertensive and glucose metabolic disorders: A prospective analysis. Biosci Trends. 2016 Feb;10(1):34-41. doi: 10.5582/bst.2015.01123. Epub 2016 Feb 6.

+

Bron

Braam W, Ehrhart F, Maas APHM, Smits MG, Curfs L. Low maternal melatonin level increases autism spectrum disorder risk in children. Res Dev Disabil. 2018 Feb 28. pii: S0891-4222(18)30042-8. doi: 10.1016/j.ridd.2018.02.017 [Epub ahead of print]

+

Melatoninespiegel gedurende het leven

+

Chemische structuur van melatonine

+

Ochtend- en avondmensen

De blauwe lijn is het normale verloop, de rode lijn is van een ochtendmens en de groene lijn is van een avondmens.

+

24-uurs melatoninespiegel

Zo verloopt de melatoninespiegel over 24 uur. Tussen 18.00 en 24.00 uur begint de aanmaak van melatonine. De piek ligt rond 2.00 uur en om 7.00 uur stopt de aanmaak.

+

Bronnen

Alghamdi BS. The neuroprotective role of melatonin in neurological disorders. J Neurosci Res. 2018 Mar 1. doi: 10.1002/jnr.24220. [Epub ahead of print] Review. Wang YY, Zheng W, Ng CH, Ungvari GS, Wei W, Xiang YT. Meta-analysis of randomized, double-blind, placebo-controlled trials of melatonin in Alzheimer's disease. Int J Geriatr Psychiatry. 2017 Jan;32(1):50-57. doi: 10.1002/gps.4571. Epub 2016 Sep 19. Riemersma-van der Lek RF, Swaab DF, Twisk J, Hol EM, Hoogendijk WJ, Van Someren EJ. Effect of bright light and melatonin on cognitive and noncognitive function in elderly residents of group care facilities: a randomized controlled trial. JAMA. 2008 Jun 11;299(22):2642-55. doi: 10.1001/jama.299.22.2642. Luboshitzky R, Shen-Orr Z, Tzischichinsky O, Maldonado M, Herer P, Lavie P. Actigraphic sleep-wake patterns and urinary 6-sulfatoxymelatonin excretion in patients with Alzheimer's disease. Chronobiol Int. 2001 May;18(3):513-24.

+

Afbraak van melatonine

Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.

+

Behandeling van kanker

Veelbelovend is de proef waarin melatonine werd toegevoegd aan een conventionele behandeling met antikankermedicijnen en bestraling. Melatonine maakt de gevoeligheid van kankercellen voor deze behandelingen groter. Dit lijkt zelfs het geval te zijn voor kankercellen die ongevoelig zijn (geworden) voor chemotherapie en radiotherapie.

+