Wat is melatonine?

Melatonine wordt in de pijnappelklier in de hersenen aangemaakt. Dat gebeurt als het donker is. De melatonineproductie komt tussen 18.00 en 23.00 uur op gang. De hoogste waarde wordt ‘s nachts tussen 24.00 en 3.00 uur bereikt. Het tijdstip waarop het proces begint is onder meer afhankelijk van de leeftijd (bij kinderen begint het vroeger dan bij volwassenen).

De ‘biologische klok’ speelt een grote rol in het 24-uursritme van de melatoninespiegel in het bloed. Dit ritme ligt genetisch vast, waardoor iedereen zijn eigen unieke vaste ritme heeft. Bij de ene persoon begint de aanmaak van melatonine ’s avonds op een later tijdstip en eindigt ook later op de ochtend (‘avondmensen’). Bij anderen begint de aanmaak van melatonine ’s avonds juist op een vroeg tijdstip en eindigt dit ook vroeger in de nacht (‘ochtendmensen’).

Of je veel of weinig melatonine aanmaakt, is vooral erfelijk bepaald. Daardoor is ook de hoeveelheid melatonine die per nacht wordt aangemaakt per persoon vrij constant. Vrouwen maken overigens gemiddeld iets meer melatonine aan dan mannen.

De melatoninespiegel heeft niet je hele leven hetzelfde niveau. Zuigelingen maken nog geen melatonine aan. Zij zijn afhankelijk van melatonine uit de moedermelk. Na ongeveer drie maanden komt de aanmaak van melatonine op gang. Kinderen maken meer melatonine aan dan volwassenen. Vanaf de puberteit daalt de hoeveelheid melatonine die dagelijks wordt aangemaakt. Dat betekent dat de melatoninespiegel van een zestigjarige nog maar half zo hoog is als die van een twintigjarige.

Melatonine zorgt niet alleen voor een goede en regelmatige slaap zorgt. Net zo belangrijk is dat melatonine als  antioxidant beschermt tegen schadelijke effecten van straling en giftige stoffen. Melatonine beschermt bovendien tegen het ontstaan van fouten in het DNA tijdens de celdeling. Het verouderingsproces wordt zo afgeremd en ziekten als kanker ontstaan minder snel.

Via een meting van de nachtelijke top van de melatoninespiegel in speeksel kun je te weten komen of je een voldoende hoge aanmaak van melatonine hebt. Een éénmalige meting is daarbij voldoende. Deze test kan via deze website worden aangevraagd.

Melatonine is pas in 1958 ontdekt door dokter Aaron Lerner, gespecialiseerd in huidziekten. Hij gaf het de naam melatonine, een samenvoeging van de Griekse woorden melanos (= zwart) en tonos (=kleur), omdat na inspuiten bij kikkers de kleur van hun huid veranderde.

In 1963 werd ontdekt dat melatonine vooral wordt aangemaakt als het donker is, doordat ratten die continu in een verlichte omgeving leven bijna geen melatonine maken. En in 1975 werd ook bij de mens vastgesteld dat de aanmaak van melatonine een dag-nachtritme heeft en dat de melatoninespiegels ’s nachts ten minste tienmaal hoger zijn dan overdag.

Over melatonine valt heel veel meer te vertellen. Op het Wetenschappelijk Melatonineplatform kun je lezen wat melatonine allemaal voor je lichaam betekent, hoe en wanneer je het kunt gebruiken. Wij baseren ons hierbij op wetenschappelijke informatie uit onderzoek en publicaties in wetenschappelijke tijdschriften.

Te trage afbraak van melatonine

Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.

+

Bronnen

Sharma S, Singh H, Ahmad N, Mishra P, Tiwari A. The role of melatonin in diabetes: therapeutic implications. Arch Endocrinol Metab. 2015 Oct;59(5):391-9. doi: 10.1590/2359-3997000000098. Epub 2015 Aug 28. Kor Y, Geyikli I, Keskin M, Akan M. Preliminary study: Evaluation of melatonin secretion in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Indian J Endocrinol Metab. 2014 Jul;18(4):565-8. doi: 10.4103/2230-8210.137521. Raygan F, Ostadmohammadi V, Bahmani F, Reiter RJ, Asemi Z. Melatonin administration lowers biomarkers of oxidative stress and cardio-metabolic risk in type 2 diabetic patients with coronary heart disease: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Nutr. 2017 Dec 12. pii: S0261-5614(17)31424-3. doi: 10.1016/j.clnu.2017.12.004. [Epub ahead of print]. Shimada M, Seki H, Samejima M, Hayase M, Shirai F. Salivary melatonin levels and sleep-wake rhythms in pregnant women with hypertensive and glucose metabolic disorders: A prospective analysis. Biosci Trends. 2016 Feb;10(1):34-41. doi: 10.5582/bst.2015.01123. Epub 2016 Feb 6.

+

Bron

Braam W, Ehrhart F, Maas APHM, Smits MG, Curfs L. Low maternal melatonin level increases autism spectrum disorder risk in children. Res Dev Disabil. 2018 Feb 28. pii: S0891-4222(18)30042-8. doi: 10.1016/j.ridd.2018.02.017 [Epub ahead of print]

+

Melatoninespiegel gedurende het leven

+

Chemische structuur van melatonine

+

Ochtend- en avondmensen

De blauwe lijn is het normale verloop, de rode lijn is van een ochtendmens en de groene lijn is van een avondmens.

+

24-uurs melatoninespiegel

Zo verloopt de melatoninespiegel over 24 uur. Tussen 18.00 en 24.00 uur begint de aanmaak van melatonine. De piek ligt rond 2.00 uur en om 7.00 uur stopt de aanmaak.

+

Bronnen

Alghamdi BS. The neuroprotective role of melatonin in neurological disorders. J Neurosci Res. 2018 Mar 1. doi: 10.1002/jnr.24220. [Epub ahead of print] Review. Wang YY, Zheng W, Ng CH, Ungvari GS, Wei W, Xiang YT. Meta-analysis of randomized, double-blind, placebo-controlled trials of melatonin in Alzheimer's disease. Int J Geriatr Psychiatry. 2017 Jan;32(1):50-57. doi: 10.1002/gps.4571. Epub 2016 Sep 19. Riemersma-van der Lek RF, Swaab DF, Twisk J, Hol EM, Hoogendijk WJ, Van Someren EJ. Effect of bright light and melatonin on cognitive and noncognitive function in elderly residents of group care facilities: a randomized controlled trial. JAMA. 2008 Jun 11;299(22):2642-55. doi: 10.1001/jama.299.22.2642. Luboshitzky R, Shen-Orr Z, Tzischichinsky O, Maldonado M, Herer P, Lavie P. Actigraphic sleep-wake patterns and urinary 6-sulfatoxymelatonin excretion in patients with Alzheimer's disease. Chronobiol Int. 2001 May;18(3):513-24.

+

Afbraak van melatonine

Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.

+

Behandeling van kanker

Veelbelovend is de proef waarin melatonine werd toegevoegd aan een conventionele behandeling met antikankermedicijnen en bestraling. Melatonine maakt de gevoeligheid van kankercellen voor deze behandelingen groter. Dit lijkt zelfs het geval te zijn voor kankercellen die ongevoelig zijn (geworden) voor chemotherapie en radiotherapie.

+