Bij mensen met overgewicht heeft COVID-19 een ernstiger beloop

Ongeveer de helft van de coronapatiënten op de intensive care heeft overgewicht. Dit was vanaf het begin van de COVID-19 pandemie de ervaring van de meeste IC-artsen. Als verklaring hiervoor werd toen gegeven dat mensen met overgewicht vaker dan gemiddeld suikerziekte, hoge bloeddruk en/of hart- en vaatzieken hebben. Dat zou ze kwetsbaarder maken voor virusaandoeningen, aldus IC-artsen.

Inmiddels zijn de resultaten van meerdere onderzoeken naar het verband tussen overgewicht en de mate van de ernst van COVID-19 en naar de kans op een ernstige longontsteking gepubliceerd. Uit een meta-analyse van 17 publicaties blijkt dat het risico op sterfte bij mensen met overgewicht bijna tweemaal zo groot is en dat dit risico bij mensen boven de 65 jaar nog hoger ligt. Het risico is ook groter naarmate er meer bijkomende aandoeningen zijn, zoals suikerziekte, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.

Mensen met overgewicht en met genoemde bijkomende aandoeningen hebben echter ook lagere melatoninespiegels dan mensen zonder overgewicht en bijkomende aandoeningen. Het verband tussen lage melatoninespiegels en overgewicht komt van twee kanten. Inderdaad hebben mensen met overgewicht relatief vaker suikerziekte, hoge bloeddruk en/of hart- en vaatzieken dan mensen zonder overgewicht. Dit zijn op zich aandoeningen waarbij vaker lage melatoninespiegels worden gevonden. Maar ook bij mensen met overgewicht zonder bijkomende aandoeningen is dat het geval. Melatonine speelt namelijk een belangrijke rol in de energiebalans. Deze balans zorgt ervoor dat lichaamsprocessen (zoals eten, vertering, verbranding en opslag reserves) tijdens de actieve fase overdag gericht zijn op energie leveren, zoals eten, vertering, opname van voedingsstoffen, het opslaan van reserves en het leveren van energie door verbranding van voedingsstoffen.
Tijdens de rustfase ’s nachts wordt juist energie gehaald vanuit opgeslagen reserves om de lichaamsprocessen tijdens de slaap te kunnen laten voortgaan. Melatonine speelt een centrale regulerende rol bij het aansturen van deze processen en het dag-nachtritme van de verschillende stofwisselingsprocessen. Dit gebeurt onder meer door het ‘aan’ of juist ‘uit’ zetten van bepaalde genen in het DNA bij het stijgen van de melatoninespiegel ’s avonds. ’s Morgens gebeurt bij het dalen van de melatoninespiegel het omgekeerde en worden die genen die waren ‘aangezet’ weer ‘uitgezet’ of weer ‘aangezet’. Een tekort aan melatonine leidt daardoor op den duur tot minder aanmaak van insuline (suikerziekte), het ongevoeliger worden van cellen voor de werking van insuline (suikerziekte), een toename van de vetopslag (overgewicht) en een toename van de aanmaak van vetten (hart- en vaatziekten). Melatoninetekort speelt dus een rol bij alle belangrijke risicofactoren voor het ernstiger verloop van een corona-infectie.

Bronnen:

Poly TN, Islam MM, Yang HC, Lin MC, Jian WS, Hsu MH, Jack Li YC. Obesity and Mortality Among Patients Diagnosed With COVID-19: A Systematic Review and Meta-Analysis. Front Med (Lausanne). 2021 Feb 5;8:620044. doi: 10.3389/fmed.2021.620044. PMID: 33634150; PMCID: PMC7901910.

Lim S, Shin SM, Nam GE, Jung CH, Koo BK. Proper Management of People with Obesity during the COVID-19 Pandemic [published online ahead of print, 2020 Jun 16]. J Obes Metab Syndr. 2020;10.7570/jomes20056.

Cipolla-Neto J, Amaral FG, Afeche SC, Tan DX, Reiter RJ. Melatonin, energy metabolism, and obesity: a review. J Pineal Res. 2014;56(4):371-381.