Mensen die tijdelijk moeilijk in slaap vallen, maar verder meestal geen slaapproblemen hebben, kunnen korte tijd melatonine gebruiken. Voor mensen met langdurige slaapproblemen is melatonine ook geschikt, maar is het advies voor een juist gebruik afhankelijk van het type slaapprobleem.
Incidenteel gebruik
Iemand die een tijdje slecht slaapt, maar gewoonlijk geen slaapproblemen heeft, heeft meestal geen stoornis in het melatonineritme. Een halfuur voor het slapengaan melatonine innemen helpt dan.
Langdurige slaapproblemen
Slaapproblemen die lang bestaan worden wel vaak veroorzaakt door een stoornis in het melatonineritme: het ritme kan verschoven zijn, de melatoninespiegel is te laag. Een combinatie van beide factoren komt ook voor. Artsen die gespecialiseerd zijn in de behandeling van slaapproblemen meten voorafgaand aan de behandeling vaak de melatoninespiegel om te zien of er sprake is van een stoornis in het melatonineritme en stellen vast hoe laat de melatonineaanmaak begint.
Het tijdstip waarop de melatonineaanmaak stijgt, heet ‘Dim Light Melatonin Onset’ (DLMO). Als iemands DLMO pas na 12 uur ‘s nachts begint, is het logisch dat hij niet om 10 uur ’s avonds in slaap valt. Maar als hij vier uur voordat zijn melatoninespiegel stijgt melatonine inneemt, schuift zijn melatonineritme op naar een vroeger tijdstip.
Dosering
De dosis melatonine is afhankelijk van leeftijd en de uitslag van de meting van het melatonineritme (DLMO). Indien hierover geen specifiek advies is gegeven, kan de volgende richtlijn worden gevolgd.
- Melatonine als inslaapmiddel:
kinderen tot 10 jaar: 0,5 tot 1,0 mg
kinderen vanaf 10 jaar en volwassenen: 1 tot 3 mg.
- Melatonine om het melatonineritme naar voren te schuiven:
kinderen tot 10 jaar: 0,5 mg. Als na één week geen effect merkbaar is, kan de dosis om de week met 0,5 mg worden verhoogd tot het wel effect heeft (maximaal 3 mg).
Kinderen vanaf 10 jaar en volwassenen: 1 mg. Als na één week (bij kinderen) of twee weken (bij volwassenen) geen effect merkbaar is, kan de dosis om de week (bij kinderen) en om de twee weken (bij volwassenen) met 1 mg verhoogd worden tot wel effect is opgetreden (maximaal 5 mg).
Als het effect eenmaal gunstig is, is het goed om te kijken of een lagere dosis net zo effectief is.
De behandelduur is ten minste een maand. Bij korter gebruik kunnen slaapproblemen terugkeren omdat het melatonineritme terugschuift naar zijn ‘oude’ stand. Als dat na een maand ook het geval is, moet de behandeling langer worden voortgezet.
Stop ten minste eenmaal per jaar gedurende een week het gebruik van melatonine (bij voorkeur in de zomer).
Melatonine met of zonder verlengde werking
Gewone melatoninepreparaten vallen in de darm snel uiteen en laten melatonine meteen los: fast release melatonine. De werking begint ongeveer een halfuur na inname. Maar melatonine wordt snel afgebroken. De halfwaardetijd van een dosis ingenomen melatonine (de duur waarin de helft van de dosis weer is afgebroken) is korter dan een uur. Daarom werkt fast release melatonine vooral als een inslaapmiddel en helpt het minder goed tegen doorslaapproblemen. Om die reden zijn er melatoninepreparaten ontwikkeld die melatonine vertraagd in de darmen loslaten. Deze slow release of time release melatoninepreparaten werken daardoor langer door, maar het effect is pas later merkbaar dan een bij gebruik van een fast release-preparaat. Om dit probleem op te lossen (snel begin en langere duur) is er een dubbel release-preparaat ontwikkeld. De buitenkant van het tablet lost snel op (fast release) en de kern van het tablet laat melatonine langzaam door (time release).
Je kunt een fast release melatoninetablet fijnkauwen en enkele minuten wachten met doorslikken. Een deel van de dosis wordt daardoor snel via het mondslijmvlies aan het bloed afgegeven. Het effect kan daardoor al na een kwartier merkbaar zijn. Bovendien komt van de hoeveelheid melatonine in het tablet ook meer binnen dan wanneer je het tablet meteen doorslikt. Doordat de afbraak van melatonine in de darmen begint, komt namelijk minder dan de helft van de ingenomen dosis in de bloedbaan terecht. Er zijn ook smelttabletten verkrijgbaar.
Bij mensen met een stoornis in de afbraak van melatonine wordt melatonine vertraagd afgebroken. Bij hen werkt een fast release melatoninepreparaat vele uren langer dan bij iemand die melatonine snel afbreekt. In dat geval is het af te raden slow release melatonine te gebruiken.
Tijdstip van inname
Het type slaapprobleem bepaalt op welk tijdstip je melatonine moet innemen.
Bij een verschoven melatonineritme hangt het tijdstip van inname af van het tijdstip dat de melatonineaanmaak begint (DLMO). Als je vier uur voordat je melatoninespiegel begint te stijgen melatonine inneemt, verschuift je melatonineritme naar een eerder tijdstip.
Als er geen DLMO is bepaald, kun je melatonine een halfuur tot een uur voor je naar bed gaat, innemen. Het is van belang dat er regelmaat is in het tijdstip van inname en je bedtijd.
Als je doorgaans op het door jou gewenste tijdstip in slaap valt en ’s morgens op een gewenst tijdstip wakker wordt, past je melatonineritme bij jouw persoonlijke slaap-waakritme. Als dat het geval is, gebruik je melatonine alleen als inslaapmiddel en neem je een halfuur tot een uur voor je naar bed gaat melatonine in. Het is van belang dat er regelmaat is in het tijdstip van inname en je bedtijd.
