Mensen met suikerziekte hebben een grotere kans om na een besmetting met het coronavirus ziek te worden en daarbij ook op een ernstiger beloop van de ziekte. Dit geldt met name voor mensen met suikerziekte bij wie het moeilijk is om de ziekte met medicijnen goed onder controle te krijgen en bij wie de zogeheten HbA1c-waarde hoger is dan 7 procent. Het verhoogde risico is ook aanwezig bij mensen die als gevolg van de suikerziekte al complicaties hebben opgelopen. Hierbij kun je denken aan verhoogde bloeddruk, complicaties van hart- en bloedvaten en van achteruitgang van de nierfunctie. Bij hen is het risico op een ernstiger beloop van COVID-19 en sterfte tweemaal hoger dan bij leeftijdgenoten zonder suikerziekte.
Bij mensen met diabetes zijn melatoninespiegels ’s nachts gemiddeld bijna de helft lager dan bij mensen zonder diabetes. En naarmate de melatoninespiegels lager zijn, is de kans op complicaties groter. Niet duidelijk is of de lage melatoninespiegels mede oorzaak zijn van het ontstaan van suikerziekte, of dat de suikerziekte heeft geleid tot lagere melatoninespiegels.
Sinds bekend is dat mensen met suikerziekte lagere melatoninespiegels hebben, is onderzocht of een behandeling met melatonine kan leiden tot een verbetering van de suikerziekte. Dit blijkt inderdaad het geval te zijn. Toevoegen van melatonine aan de bestaande behandeling van de suikerziekte levert een verbetering op van de glucosecontrole. Dit blijkt uit een overzichtsartikel van Pourhanifeh en collega’s (2020) waarin de huidige informatie over de rol van melatonine bij diabetes (suikerziekte) wordt samengevat. Conclusie is onder meer dat toevoegen van melatonine aan de bestaande behandeling een verbetering van de glucose controle geeft. Ook het risico op complicaties als hart- en vaatziekten neemt daardoor af.
Diabetes is, mede door de bijkomende complicaties, een belangrijke oorzaak van ziekte en sterfte. Wereldwijd neemt het aantal mensen met diabetes nog steeds toe. Tegenwoordig is een goede controle van de bloedsuikerspiegel met medicijnen mogelijk. Maar de medicijnen die nodig zijn om de bloedsuikerspiegel te verlagen, veroorzaken bij veel mensen toch vervelende bijwerkingen en zijn niet altijd effectief. Door melatonine aan de behandeling toe te voegen zou het risico op complicaties van diabetes kleiner kunnen worden.
Bij diabetes is sprake van onvoldoende vorming van insuline in de alvleesklier, waardoor de bloedsuikerspiegel na de maaltijd te hoog wordt. Ook wordt het lichaam op den duur minder gevoelig voor insuline. Dit is vooral schadelijk voor de kleine bloedvaten.
Omdat bij mensen met diabetes lagere melatoninespiegels worden gevonden, is onderzoek gedaan naar de rol van melatonine bij de suikerstofwisseling. Hieruit blijkt dat melatonine ervoor zorgt dat cellen gevoeliger worden voor insuline. Bij een te lage melatoninespiegel is vaker sprake van insulineresistentie en een hogere bloedsuikerspiegel. Uit een vergelijkend onderzoek van patiënten met insulineafhankelijke diabetes (diabetes type 1) bleek dat hun melatoninespiegel bijna tweemaal zo laag was als die van de gezonde controlepersonen.
Het kan zelfs zo zijn dat een te lage melatoninespiegel bijdraagt aan het ontstaan van diabetes. Dit omdat een normaal melatoninedag- en nachtritme van belang is voor de regulering van de bloedspiegel. Verminderde melatonineaanmaak bij het ouder worden kan een belangrijke oorzaak zijn bij het ontstaan van ouderdomsdiabetes (diabetes type 2).
Uit een meta-analyse van meerdere publicaties over onderzoek met melatonine bij diabetes door Doosti-Irani en collega’s (2018) blijkt dat door de behandeling met melatonine de nuchtere bloedsuiker lager wordt en er een verbetering optreedt van de gevoeligheid voor insuline. De HbA1c-waarde, een maat voor de gemiddelde bloedsuikerspiegel over de voorafgaande maand, daalt ook licht. Behandeling van diabetespatiënten met melatonine kan verder ook de cholesterolwaarden en de bloeddruk verbeteren, maar daar werd in deze meta-analyse niet naar gekeken.
De dosis melatonine die bij de in deze meta-analyse opgenomen onderzoeken werden gebruikt variëren tussen 3 en 10 mg. Het effect van 10 mg melatonine was wat hoger dan lagere doseringen. Een dosis van 10 mg is naar onze mening echter aan de hoge kant en brengt het risico van melatoninestapeling en als gevolg daarvan een ontregeld slaap-waakritme met zich mee. Hier geldt het advies dat bij gebruik van deze hoge doseringen de melatoninespiegel overdag gecontroleerd moet worden. Dit om te kijken of de ’s avonds ingenomen dosis de volgende dag is afgebroken, of dat wellicht sprake is van zeer hoge melatoninedagspiegels door opstapeling van melatonine.
Bronnen:
Huang I, Lim MA, Pranata R. Diabetes mellitus is associated with increased mortality and severity of disease in COVID-19 pneumonia – A systematic review, meta-analysis, and meta-regression. Diabetes Metab Syndr. 2020 Jul-Aug;14(4):395-403.
Scully EP, Haverfield J, Ursin RL, Tannenbaum C, Klein SL. Considering how biological sex impacts immune responses and COVID-19 outcomes . Nat Rev Immunol. 2020 Jul;20(7):442-447.
Pourhanifeh MH, Hosseinzadeh A, Dehdashtian E, Hemati K, Mehrzadi S. Melatonin: new insights on its therapeutic properties in diabetic complications. Diabetol Metab Syndr.2020 Apr 8;12:30.
Wajid F, Poolacherla R, Mim FK, Bangash A, Rutkofsky IH. Therapeutic potential of melatonin as a chronobiotic and cytoprotective agent in diabetes mellitus. J Diabetes Metab Disord. 2020 Jul 21;19(2):1797-1825.
Doosti-Irani A, Ostadmohammadi V, Mirhosseini N, Mansournia MA, Reiter RJ, Kashanian M, Rahimi M, Razavi M, Asemi Z. The Effects of Melatonin Supplementation on Glycemic Control: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Horm Metab Res. 2018 Nov;50(11):783-790.
