Melatonine vervult diverse functies. Allereerst maakt het onderdeel uit van het slaap-waakritme en de biologische klok. De biologische klok bepaalt wanneer de melatonineaanmaak plaatsvindt. Omdat dit ritme genetisch vastligt, heeft ieder mens zijn eigen vaste, persoonlijke ritme.
Licht remt de aanmaak van melatonine. Als je ’s avonds lang in een lichte omgeving bent of ’s morgens de wekker heel vroeg zet, bekort je die dag de periode waarin de aanmaak van melatonine plaatsvindt.
Voldoende slaap is uiterst belangrijk voor de gezondheid op korte en lange termijn. Melatonine is een krachtige antioxidant die beschermt tegen schadelijke effecten van straling en giftige stoffen. Elke nacht moet er daarom voldoende melatonine worden aangemaakt om de invloed van schadelijke invloeden waaraan ons lichaam bloot staat ongedaan te maken. Melatonine herstelt bijvoorbeeld de schade aan ons DNA, remt het verouderingsproces en zorgt voor het resetten van diverse stofwisselingsprocessen. Mensen die te weinig melatonine aanmaken, lopen een groter risico op ziekten als kanker, dementie, hart- en vaatproblemen, diabetes en parkinson.
Voldoende melatonine aanmaak is ook van essentieel belang het vitaal houden van onze hersenen. Hoewel onze hersenen maken maar 2% uitmaken van ons lichaamsgewicht, ontvangen de hersenen 15% van het bloed van de hoeveelheid bloed dat het hart uitpompt, en verbruiken de hersenen 20% van de hoeveelheid zuurstof. Bij de vorming van energie (verbranding van glucose) komen schadelijke stoffen vrij (reactieve zuurstofcomponten ofwel ROS). Melatonine is nodig om eventuele schade door ROS ongedaan te maken. Dat voldoende slaap elke nacht belangrijk is kan dus niet genoeg benadrukt worden.
Melatonine is voor en na de geboorte betrokken bij de ontwikkeling van de hersenen en beschermt tegen de schadelijke gevolgen van zuurstoftekort tijdens de geboorte. Dit verklaart voor een deel dat zwangere vrouwen met een lage melatoninespiegel meer kans hebben op een kind met autisme of een verstandelijke beperking dan vrouwen met een normale of hoge melatoninespiegel.
Bron: Galano A, Tan DX, Reiter RJ. Melatonin: A Versatile Protector against Oxidative DNA Damage. Molecules. 2018 Feb 27;23(3). pii: E530. doi: 10.3390/molecules23030530.
Te trage afbraak van melatonine
Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.
+
Bronnen
Sharma S, Singh H, Ahmad N, Mishra P, Tiwari A. The role of melatonin in diabetes: therapeutic implications. Arch Endocrinol Metab. 2015 Oct;59(5):391-9. doi: 10.1590/2359-3997000000098. Epub 2015 Aug 28. Kor Y, Geyikli I, Keskin M, Akan M. Preliminary study: Evaluation of melatonin secretion in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Indian J Endocrinol Metab. 2014 Jul;18(4):565-8. doi: 10.4103/2230-8210.137521. Raygan F, Ostadmohammadi V, Bahmani F, Reiter RJ, Asemi Z. Melatonin administration lowers biomarkers of oxidative stress and cardio-metabolic risk in type 2 diabetic patients with coronary heart disease: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Nutr. 2017 Dec 12. pii: S0261-5614(17)31424-3. doi: 10.1016/j.clnu.2017.12.004. [Epub ahead of print]. Shimada M, Seki H, Samejima M, Hayase M, Shirai F. Salivary melatonin levels and sleep-wake rhythms in pregnant women with hypertensive and glucose metabolic disorders: A prospective analysis. Biosci Trends. 2016 Feb;10(1):34-41. doi: 10.5582/bst.2015.01123. Epub 2016 Feb 6.
+
Ochtend- en avondmensen
De blauwe lijn is het normale verloop, de rode lijn is van een ochtendmens en de groene lijn is van een avondmens.
+
24-uurs melatoninespiegel
Zo verloopt de melatoninespiegel over 24 uur. Tussen 18.00 en 24.00 uur begint de aanmaak van melatonine. De piek ligt rond 2.00 uur en om 7.00 uur stopt de aanmaak.
+
Bronnen
Alghamdi BS. The neuroprotective role of melatonin in neurological disorders. J Neurosci Res. 2018 Mar 1. doi: 10.1002/jnr.24220. [Epub ahead of print] Review.
Wang YY, Zheng W, Ng CH, Ungvari GS, Wei W, Xiang YT. Meta-analysis of randomized, double-blind, placebo-controlled trials of melatonin in Alzheimer's disease. Int J Geriatr Psychiatry. 2017 Jan;32(1):50-57. doi: 10.1002/gps.4571. Epub 2016 Sep 19.
Riemersma-van der Lek RF, Swaab DF, Twisk J, Hol EM, Hoogendijk WJ, Van Someren EJ. Effect of bright light and melatonin on cognitive and noncognitive function in elderly residents of group care facilities: a randomized controlled trial. JAMA. 2008 Jun 11;299(22):2642-55. doi: 10.1001/jama.299.22.2642.
Luboshitzky R, Shen-Orr Z, Tzischichinsky O, Maldonado M, Herer P, Lavie P. Actigraphic sleep-wake patterns and urinary 6-sulfatoxymelatonin excretion in patients with Alzheimer's disease. Chronobiol Int. 2001 May;18(3):513-24.
+
Afbraak van melatonine
Te trage afbraak van melatonine kan worden vastgesteld door ’s morgens een lage dosis melatonine in te nemen en zes uur later speeksel af te nemen om de melatoninespiegel te bepalen. Bij een normale afbraak is van het ingenomen tabletje (bijna) niets meer te vinden. Bij te trage afbraak is de melatoninespiegel na zes uur echter nog zeer hoog.
+
Behandeling van kanker
Veelbelovend is de proef waarin melatonine werd toegevoegd aan een conventionele behandeling met antikankermedicijnen en bestraling. Melatonine maakt de gevoeligheid van kankercellen voor deze behandelingen groter. Dit lijkt zelfs het geval te zijn voor kankercellen die ongevoelig zijn (geworden) voor chemotherapie en radiotherapie.
+