De ziekte van Alzheimer is een aandoening van de hersenen waarbij schadelijke eiwitten worden afgezet buiten (amyloid) en binnen (neurofibrillaire tangles) de zenuwcellen, waardoor deze hun functie verliezen. Dit gebeurt meestal vooral in hersengebieden die te maken hebben met geheugen, maar ook andere delen van de hersenen kunnen hierdoor worden beschadigd. Hoewel dit proces bij iedereen plaatsvindt die ouder wordt, zijn de verschillen in leeftijd waarop het begint en de snelheid waarmee het verloopt, groot. Factoren als erfelijkheid, dieet, vetstofwisseling en de invloed van toxische stoffen spelen hierbij een rol.
Bij dierproeven blijkt melatonine de aanmaak van schadelijke eiwitten (zowel amyloid als tangles) in de hersenen te remmen. Nadat genetisch veranderde muizen (alzheimermuizen) twee maanden melatonine kregen toegediend, was de hoeveelheid schadelijke eiwitafzettingen in de zenuwen met ongeveer 40 procent afgenomen. Ook uit ander onderzoek met alzheimermuizen verbeterden de geheugenfuncties na toediening van melatonine. (Alghamdi 2018)
Naamate je ouder wordt, neemt de aanmaak van melatonine af. Vergelijkende onderzoeken wijzen uit dat de melatoninespiegel van mensen met de ziekte van Alzheimer nog lager is dan die van mensen die even oud zijn, maar geen tekenen van deze ziekte vertonen. (Luboshitzky 2001) Slaapproblemen komen bij alzheimerpatiënten daardoor vaker voor.
Er is nog maar weinig onderzoek gedaan naar het effect van melatonine op slaapproblemen en op de hersenfunctie bij mensen die kampen met beginnende ziekte van Alzheimer. Wang (2017) vergeleek zeven publicaties waarin mensen met de ziekte van Alzheimer in een dubbelblindstudie werden behandeld met melatonine. Op de slaap bleek melatonine een gunstig effect te hebben. De meeste studies duurden te kort om een verbetering van de hersenfunctie te kunnen meten. In de studie van Riemersma (2008) werden patiënten twee jaar gevolgd. Bij hen bleek bij een melatoninedosis van 2,5 mg een verbetering van de hersenfuncties wel meetbaar. Overigens werd hier overdag gezorgd voor voldoende licht door aanbrengen van speciale lampen in de ruimten waar de patiënten verbleven. Dit activeert de melatonineafgifte ’s nachts.
MELATONINE BIJ DE PREVENTIE VAN ALZHEIMER
Er is een duidelijke statistische relatie gevonden tussen een lage melatoninespiegel en het krijgen van de ziekte van Alzheimer. Er is echter nog geen onderzoek gedaan naar de dosis melatonine die dit risico zou kunnen verkleinen. Elk advies is dus speculatief.
Het meest voor de hand ligt het advies om ervoor te zorgen dat de melatoninespiegel iets hoger wordt dan gemiddeld bij gezonde mensen. Afhankelijk van hoe laag de melatoninespiegel is (eenmalige meting melatoninespiegel ’s nachts) ligt de dosis tussen 1 en 5 mg.
Voorkomen moet worden dat de melatoninespiegel overdag verhoogd is in plaats van bijna nul. Het normale golfpatroon van de melatoninespiegel en het normale dag- en nachtritme in het lichaam moet behouden blijven. Als doorslaapproblemen ontstaan (’s nachts vaker wakker worden en/of ’s morgens te vroeg ontwaken) is dat een aanwijzing dat de melatoninespiegel overdag te hoog is geworden. Mensen bij wie de melatonineafbraak te traag verloopt, is hebben hier meer kans op. Het is dan van belang de melatoninespiegel overdag te controleren.
MELATONINE BIJ DE BEHANDELING VAN ALZHEIMER
Er is een duidelijke statistische relatie gevonden tussen een lage melatoninespiegel en het krijgen van de ziekte van Alzheimer. Er is echter nog steeds maar weinig onderzoek gedaan naar de dosis melatonine die gebruikt moet worden om de behandeling van de ziekte van Alzheimer te ondersteunen. Op basis hiervan lijkt een dosis van 2 tot 3 mg zinvol te zijn. Het helpt ook goed tegen de slaapproblemen die bij mensen met de ziekte van Alzheimer vaak voorkomen.
Voorkomen moet worden dat de melatoninespiegel overdag verhoogd is in plaats van bijna nul. Het normale golfpatroon van de melatoninespiegel en het normale dag-nachtritme in het lichaam moet behouden blijven. Het ontstaan van doorslaapproblemen (’s nachts vaker wakker worden en/of ’s morgens te vroeg ontwaken) wijst erop dat de melatoninespiegel overdag te hoog is geworden. Mensen bij wie de melatonineafbraak te traag verloopt, hebben hier meer kans op. Geadviseerd wordt in zulke gevallen de melatoninespiegel overdag te controleren.
