De ziekte van Parkinson is een aandoening van het zenuwstelsel waarbij vooral zenuwen die spieren aansturen, betrokken zijn. Hierbij gaat het speciaal om zenuwen die dopamine produceren. Dit leidt tot stijfheid van de spieren, het moeilijk op gang komen van bewegingen en meestal ook tot beven. Soms ontstaan ook stoornissen van de gevoelszenuwen, slaapproblemen, depressieve stemming en achteruitgang van het geheugen.
In de dopaminezenuwen worden schadelijke eiwitten afgezet en ontstaan de ‘Lewy bodies’. De precieze oorzaak hiervan is nog niet bekend. Erfelijke factoren spelen een beperkte rol. Ook bestaat er een relatie met het ouder worden en schedeltrauma zoals bij boksers voorkomt. Contact met schadelijke stoffen (zoals pesticiden, lood en mangaan) is waarschijnlijk een grote risicofactor. Drinken van koffie zou juist weer een beschermende factor zijn.
Bij de vorm van parkinson die te vooral maken heeft met ouder worden, spelen vrije zuurstofradicalen een rol. Daarom is onderzocht in hoeverre melatonine bescherming biedt tegen de ziekte van Parkinson. Hiertoe werden proefdieren blootgesteld aan stoffen die erom bekend staan dat ze hersenafwijkingen veroorzaken zoals bij de ziekte van Parkinson. Bij de proefdieren die melatonine via hun voeding kregen, ontstonden duidelijk minder afwijkingen en bleef de motoriek beter dan bij de controlegroep die geen melatonine kreeg.
Recenter dubbelblind onderzoek bij mensen met de ziekte van Parkinson toonde het gunstige effect van een behandeling met melatonine aan. Bij dit onderzoek werd voor het meten van de ernst van de klachten gebruikgemaakt van de internationale ‘Unified Parkinson’s Disease Rating Scale’ (UPDRS). Hierbij wordt niet alleen gekeken naar de ernst van de lichamelijke klachten, maar ook naar de mate waarin het mogelijk is om gewone dagelijkse handelingen uit te voeren (ADL), en naar bijkomende klachten op gebied van gedrag, stemming en slaap. Op de laatste onderdelen was het effect van melatonine het grootste. Ook werden via bloedonderzoek eventuele veranderingen vastgesteld in diverse stoffen die te maken hebben met ontstekingen en antioxidantcapaciteit. Ook hierbij werden significante verbeteringen gezien. Via fundamenteel onderzoek in hersenweefsel (Li 2022) kon het beschermende effect van melatonine op de ontstekingsreactie in de dopaminezenuwen bij de ziekte van Parkinson worden aangetoond.
Bronnen
Paul R, Phukan BC, Justin Thenmozhi A, Manivasagam T, Bhattacharya P, Borah A. Melatonin protects against behavioral deficits, dopamine loss and oxidative stress in homocysteine model of Parkinson’s disease. Life Sci. 2018 Jan 1;192:238-245. doi: 10.1016/j.lfs.2017.11.016. Epub 2017 Nov 11
Daneshvar Kakhaki R, Ostadmohammadi V, Kouchaki E, Aghadavod E, Bahmani F, Tamtaji OR, J Reiter R, Mansournia MA, Asemi Z. Melatonin supplementation and the effects on clinical and metabolic status in Parkinson’s disease: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Neurol Neurosurg. 2020 Aug;195:105878
Li J, Liu H, Wang X, Xia Y, Huang J, Wang T, Lin Z, Xiong N. Melatonin ameliorates Parkinson’s disease via regulating microglia polarization in a RORα-dependent pathway. NPJ Parkinsons Dis. 2022 Jul 8;8(1):90
Iftikhar S, Sameer HM, Zainab. Significant potential of melatonin therapy in Parkinson’s disease – a meta-analysis of randomized controlled trials. Front Neurol. 2023 Oct 10;14:1265789
MELATONINE BIJ DE PREVENTIE VAN PARKINSON
Bij de ziekte van Parkinson speelt erfelijkheid een kleine rol. In de meeste gevallen hebben mensen met deze ziekte geen familieleden met parkinson. De ziekte van Parkinson houdt verband met ouder worden en blootstelling aan schadelijke stoffen. Melatonine kan als antioxidant bescherming bieden tegen schadelijke stoffen. Dit is bij proefdieronderzoek aangetoond. Er is echter nog geen onderzoek bij mensen gedaan om te zien in hoeverre gebruik van melatonine een preventief effect heeft. Het is echter wel aannemelijk dat melatoninetekort het ontstaan van parkinson bevordert.
Het meest voor de hand ligt het advies om ervoor te zorgen dat de melatoninespiegel iets hoger wordt dan gemiddeld bij gezonde mensen. Afhankelijk van hoe laag de melatoninespiegel is (eenmalige meting melatoninespiegel ’s nachts) ligt de dosis tussen 1 en 5 mg.
Voorkomen moet worden dat de melatoninespiegel overdag verhoogd is in plaats van bijna nul. Het normale golfpatroon van de melatoninespiegel en het normale dag- en nachtritme in het lichaam moet behouden blijven. Als doorslaapproblemen ontstaan (’s nachts vaker wakker worden en/of ’s morgens te vroeg ontwaken) is dat een aanwijzing dat de melatoninespiegel overdag te hoog is geworden. Mensen bij wie de melatonineafbraak te traag verloopt, is hebben hier meer kans op. Het is dan van belang de melatoninespiegel overdag te controleren.
MELATONINE BIJ DE BEHANDELING VAN PARKINSON
Er is nog nauwelijks onderzoek gedaan naar de dosis melatonine die gebruikt moet worden om de behandeling van de ziekte van Parkinson te ondersteunen. Ieder advies is dus speculatief.
Het meest voor de hand ligt het advies om ervoor te zorgen dat de melatoninespiegel iets hoger wordt dan gemiddeld bij gezonde mensen. Afhankelijk van hoe laag de melatoninespiegel is (meten van de melatoninepiek ’s nachts) ligt de dosis tussen 1 en 10 mg.
Voorkomen moet worden dat de melatoninespiegel overdag verhoogd is in plaats van bijna nul. Het normale golfpatroon van de melatoninespiegel en het normale dag- en nachtritme in het lichaam moeten behouden blijven. Als doorslaapproblemen ontstaan (’s nachts vaker wakker worden en/of ’s morgens te vroeg ontwaken) is dat een aanwijzing dat de melatoninespiegel overdag te hoog is geworden. Mensen bij wie de melatonineafbraak te traag verloopt, is hebben hier meer kans op. Het advies in zulke gevallen is de melatoninespiegel overdag te controleren.
