Fibromyalgie is een van de oorzaken van chronische pijn. Het gaat gepaard met vermoeidheid, slaapproblemen, depressieve klachten en concentratieproblemen. Naar schatting een op de twintig vrouwen heeft er last van. Bij vrouwen komt het zesmaal vaker voor dan bij mannen.
Bij fibromyalgie is ontdekt dat er een stoornis is in de werking van de mitochondriën. Mitochondriën zitten binnenin elke lichaamscel en zorgen voor de energievoorziening in de cel. Vooral in de spiercellen zitten veel mitochondriën. Een tekort aan het mitofusin2 (Mfn2), een eiwit in de mitochondriën, leidt tot een stoornis in de verwerking van glucose voor het opwekken van energie, waardoor er vrije radicalen vrijkomen, wat weer leidt tot zuurstofschade (oxydatieve stress). Dit verklaart de pijn en vermoeidheid en het gebrek aan energie.
Eerder is al ontdekt dat bij mensen met fibromyalgie de nachtelijke melatoninespiegel ongeveer de helft lager is dan bij mensen zonder fibromyalgie. Daarom is bij proefdieren met fibromyalgie onderzocht in hoeverre melatonine de stoornis in de energiestofwisseling in de mitochondriën kan verbeteren. In dit onderzoek, dat werd uitgevoerd door wetenschappers van de Universiteit van Brescia (Italië), werd het effect van melatonine onderzocht op spontane bewegingen, spieractiviteit en uithoudingsvermogen en werden spierbiopten onder de microscoop bekeken. Ook werden in het bloed en in spierweefsel het gehalte aan onder meer mitofusin2 en stoffen die vrijkomen bij zuurstofschade gemeten. Na analyse van de onderzoeksgegevens bleek dat de met melatonine behandelde proefdieren het bij alle onderdelen van het onderzoek beter deden dan de controle groep.
Het gunstige effect van melatonine werd recentelijk ook al gevonden bij een dubbelblind onderzoek met melatonine bij 33 vrouwen met fibromyalgie door Castaño en collega’s van de Extremadura Universiteit in Spanje. Daarbij werd gedurende tien dagen melatonine en tien dagen een placebo, een halfuur voor het naar bed gaan, gegeven. Dit werd viermaal herhaald, telkens met een hogere dosis melatonine (3, 6, 9, 12 en 15 mg). Op dag 10 van elke periode vulden de vrouwen vragenlijsten in met vragen over lichamelijke klachten, pijn, slaap, vermoeidheid, angst en stemming. Ook beantwoordden ze vragen over lichamelijke activiteiten en de stijfheid en pijn die ze daarbij ervoeren.
Pijnklachten namen reeds af bij 3 mg melatonine, terwijl bij hogere doseringen geen duidelijke verdere verbetering werd gezien. Klachten over slaap en vermoeidheid namen ook reeds bij 3 mg melatonine af; de verbetering nam verder toe bij hogere doseringen. Een verbetering van de meeste andere klachten trad meestal pas op bij een hogere dosering dan 3 mg.
Er is nu voldoende reden om aan te nemen dat melatonine een gunstig effect kan hebben bij mensen met fibromyalgie. Hierbij is het advies om vooraf eerst te meten of er sprake is van lage melatoninespiegels. Hierbij mag de dosis melatonine niet te hoog te zijn, omdat mensen met lage melatoninespiegels vaker problemen lijken te hebben met de afbraak van melatonine. Het gevolg hiervan is dat de melatoninespiegel ook overdag hoger wordt. Dit heeft als gevolg dat het succes in het begin van de behandeling verdwijnt en de slaapproblemen juist groter worden.
Bronnen:
Favero G, Bonomini F, Franco C, Rezzani R. Mitochondrial Dysfunction in Skeletal Muscle of a Fibromyalgia Model: The Potential Benefits of Melatonin. Int J Mol Sci. 2019 Feb 11;20(3). pii: E765. doi: 10.3390/ijms20030765.
Castaño MY, Garrido M, Rodríguez AB, Gómez MÁ. Melatonin Improves Mood Status and Quality of Life and Decreases Cortisol Levels in Fibromyalgia. Biol Res Nurs. 2018 Nov 11:1099800418811634. doi: 10.1177/1099800418811634. [Epub ahead of print]
