Melatonine speelt een grote rol bij het bewaren van het evenwicht tussen de afbraak van verouderde botcellen en de vervanging ervan door nieuwe botcellen. Dit kan verklaren waarom de hoeveelheid botmassa soms al op jonge leeftijd langzaam afneemt en waarom de behandeling van botontkalking vaak onvoldoende effect heeft. De melatoninespiegel daalt bij iedereen namelijk al vanaf het dertigste jaar.
Op kinderleeftijd groeien de botten en neemt de stevigheid ervan toe door opbouw van botmassa. Als aan het einde van de puberteit de lengtegroei stopt, neemt de hoeveelheid botmassa binnenin het bot nog toe. Op die manier wordt het bot steviger. Bewegen activeert de aanmaak van nieuwe botcellen. Daarom is veel bewegen tijdens de jeugd belangrijk.
Rond ongeveer het dertigste jaar verandert er iets aan het evenwicht tussen afbraak van ‘versleten’ botcellen en aanmaak van nieuwe botcellen. Hierna worden niet meer alle afgebroken versleten botcellen vervangen door nieuwe botcellen. Dat betekent dat de totale hoeveelheid botmassa heel traag afneemt. De stevigheid van de botten vermindert langzaam en op den duur wordt de kans op een botbreuk bij een val groter. Dan spreekt men van botontkalking of osteoporose. Hoe meer botmassa je voor je dertigste jaar opbouwt, hoe langer het duurt voordat de langzame afname van botmassa problemen geeft.
Omdat botontkalking vooral bij vrouwen na de overgang optreedt, is lang gedacht dat de afname van de hoeveelheid geslachtshormonen (vooral oestrogene hormonen) daar de oorzaak van was. Dat verklaart echter niet waarom botontkalking al vóór de overgang kan beginnen en ook bij mannen vroeg kan beginnen. Onderzoek naar de invloed van melatonine op de botten heeft wat dit betreft tot interessante conclusies geleid. Recentelijk is aangetoond dat melatonine een belangrijke rol speelt als het erom gaat het evenwicht te bewaren tussen afbraak van verouderde botcellen en vervanging door nieuwe botcellen binnenin het bot. Daardoor kan bij mannen en vrouwen met lage melatoninespiegels het proces van langzame afname van de hoeveelheid botmassa al op jongere leeftijd beginnen.
De medicijnen die momenteel bij de preventie en behandeling van botontkalking worden gebruikt (zoals calcium en vitamine D) zorgen alleen dat er voldoende bouwstoffen voor de aanmaak van botcellen aanwezig zijn. Andere medicijnen (bisfosfanaten, zoals alendroninezuur en risedroninezuur) remmen alleen maar de afbraak van botcellen. Melatonine remt de afbraak én activeert de aanmaak van nieuwe botcellen. Uit een eerste dubbelblind onderzoek met melatonine bij vrouwen met botontkalking blijkt dat melatonine botafbraak afremt en tegelijkertijd botaanmaak stimuleert.
Mensen met botontkalking die overwegen melatonine toe te voegen aan de behandeling doen er goed aan om eerst vast te stellen of zij wel of geen tekort aan melatonine hebben. Dat kan met een speekseltest die via deze website is te bestellen.
Bronnen:
Li T, Jiang S, Lu C, Yang W, Yang Z, Hu W, Xin Z, Yang Y. Melatonin: Another avenue for treating osteoporosis? J Pineal Res. 2018 Dec 29:e12548. doi: 10.1111/jpi.12548. [Epub ahead of print]
Wang B, Wen H, Smith W, Hao D, He B, Kong L. Regulation effects of melatonin on bone marrow mesenchymal stem cell differentiation. J Cell Physiol. 2019 Feb;234(2):1008-1015. doi: 10.1002/jcp.27090. Epub 2018 Aug 26.
Amstrup AK, Sikjaer T, Heickendorff L, Mosekilde L, Rejnmark L. Melatonin improves bone mineral density at the femoral neck in postmenopausal women with osteopenia: a randomized controlled trial. J Pineal Res. 2015 Sep;59(2):221-9. doi: 10.1111/jpi.12252. Epub 2015 Jun 24.
