Dat het effect van melatonine na enkele weken of maanden langzaamaan minder kan worden, is inmiddels wel bekend. Dit kan gebeuren als iemand melatonine te traag afbreekt en daardoor melatonine opstapelt in het lichaam. Veel minder bekend is het effect dat melatonine vermindert of zelfs verdwijnt als iemand nog een ander medicijn gebruiktdan melatonine. Wij ontdekten dit bij twee mensen die via melatonine.nu hun melatoninespiegel lieten bepalen. Het effect van melatonine was bij hen verdwenen. Uiteraard werd hierbij gedacht aan het ‘verdwijnend effect van melatonine bij mensen die melatonine te traag afbreken’. In zo’n geval adviseren wij om de melatoninespiegel te meten in overdag afgenomen speeksel. Deze blijkt dan extreem hoog te zijn, wat komt door opstapeling van melatonine doordat het enzym dat melatonine moet afbreken (het CYP1A2-enzym) onvoldoende actief is. Dit komt bij ongeveer een op de tien mensen voor. Verrassend was bij dat de melatoninespiegel van deze twee mensen overdag nul was. Bij navraag bleek dat een van deze mensen kort tevoren was begonnen met een behandeling met omeprazol en de andere met Nexium®. Beide geneesmiddelen activeren het CYP1A2-enzym, waardoor melatonine ineens veel sneller wordt afgebroken. Dit verklaarde het langzaam verdwijnend effect van melatonine. Na ophogen van de dosis verbeterde de slaap.
Medicijnen die de afbraak van melatonine versnellen, zijn:
- carbamazepine (Tegretol®)
- esomeprazol (Nexium®)
- insuline
- lansoprazol (Prezal®)
- omeprazol (Losec®)
- ritonavir (Norvir®, Kaletra®)
Er zijn ook medicijnen die de activiteit van het CYP1A2-enzym afremmen. Door gebruik van deze geneesmiddelen wordt melatonine dus trager afgebroken en ontstaat er risico op opstapeling. Daardoor kan het effect van melatonine afnemen of zelfs helemaal verdwijnen. Het slaapritme kan dan ernstig verstoord raken. In dit geval moet de dosis melatonine dus juist worden verlaagd.
Medicijnen die de afbraak van melatonine afremmen, zijn:
- amiodaron (Cordarone®)
- anticonceptiepil
- cimetidine (Tagamet®)
- ciprofloxacine (Ciproxin®)
- famotidine (Pepcidin®)
- fluvoxamine (Fevarin®)
- moclobemide (Aurorix®)
- ofloxacine (Tarivid®)
- perfenazine
- propafenon (Rytmonorm®)
- ropinirol (Adartrel®, Requip®)
- verapamil (Isoptin®, Tarca®)
- Ook door gelijktijdig gebruik van grapefruitsap kan de melatoninespiegel stijgen.
De les die wij hieruit leerden is dat je bij afnemend effect van melatonine niet alleen moet denken aan opstapeling van melatonine door een onvoldoende actief CYP1A2-enzym, maar ook aan een wisselwerking (interactie) door toevoeging van een ander geneesmiddel aan melatonine. Overigens kan ook het stoppen met een van de hierboven genoemde medicijnen leiden tot het sneller of juist trager afbreken van melatonine. Door overdag je melatoninespiegel te meten kun je erachter komen wat er precies aan de hand is en wat je vervolgens moet doen. Deze zelftest kan via deze website worden aangevraagd. Behalve de uitslag krijg je dan ook een persoonlijk advies.
Goedemorgen heer Braam,
Regelmatig lees ik uw artikelen op uw site. Zo ook vanmorgen.
Deze keer heeft u het o.a. over de invloed van medicijnen op de afbraak van melatonine.
Ik gebruik dagelijks melatonine, 0,3 mg (om beter in te slapen).
Daarnaast slikte ik ropinirol 0,25 mg. (tegen rusteloze benen).
Vanwege maagklachten stopte ik enkele dagen geleden met ropinorol.
Ik merkte vervolgens dat ik na het stoppen met dit medicijn overdag ontzettend moe bleef; echt doodmoe.
Mijn vraag nu :
Kunnen zelfs zulke lage doses (0,3 mg en 0,25 mg) die vermoeidheid overdag verklaren ?
Ropinirol is een medicijn dat gebruikt wordt bij (slaapproblemen door) rusteloze benen. U gebruikt daarvan inderdaad een heel lage dosering. Misselijkheid is een zeer bekende bijwerking van ropinirol en is bij u aanleiding om er weer mee te stoppen.
U gebruikt melatonine om beter in te kunnen slapen. Ook melatonine gebruikt u in een vrij lage dosis. Sinds u met ropinirol bent gestopt bent u overdag ontzettend moe en u vraagt zich af of dat iets te maken kan hebben met het stoppen met ropinirol.
Het antwoord is JA. Melatonine en ropinirol worden namelijk beide in de lever afgebroken door het enzym CYP1A2. Onder normale omstandigheden is de capaciteit van CYP1A2 voldoende om beide medicijnen voldoende snel af te kunnen breken. Waarschijnlijk is het CYP1A2 enzym bij u onvoldoende actief. Melatonine wordt dan traag afgebroken waardoor een lage dosis al effectief is. Ook ropinirol wordt traag afgebroken waardoor ook van dit middel een lage dosis al effectief is.
Nu u met ropinirol bent gestopt wordt melatonine minder traag afgebroken. Het is mogelijk dat u hierdoor minder diep slaapt en daardoor overdag minder uitgerust bent. Ook is het mogelijk dat een deel van de ingenomen dosis ’s morgens nog niet is afgebroken. Een verhoogde melatoninespiegel overdag kan ook moeheid veroorzaken.
Mensen bij wie het CYP1A2 enzym te traag werkt merken doorgaans dat ze slecht tegen koffie kunnen. Caffeïne wordt namelijk op dezelfde manier als melatonine door CYP1A2 afgebroken. Als je caffeïne te traag afbreekt, breek je ook melatonine te traag af. Mensen die problemen hebben met in slaap vallen als ze na 18:00 koffie drinken, hebben kennelijk een tekort aan dit enzym CYP1A2. Dit heeft consequenties voor de dosis melatonine. Als je slecht tegen koffie kunt, moet je dus een lage dosis melatonine gebruiken. Omdat de mutatie in het CYP1A2 gen erfelijk is, bestaat de kans dat een kind van een vader of moeder die slecht tegen koffie kan (en dus ook melatonine te traag afbreekt), hetzelfde ‘probleem’ heeft.
Met vriendelijke groet,
W. Braam
Goedendag,
Bestaat er ook een interactie tussen melatonine en wietolie als deze beiden worden gebruikt om de tumorgroei te vertragen? (maken ze gebruik van dezelfde receptoren?)
Met vriendelijke groet,
Karin
Er is een onderlinge wisselwerking tussen melatonine en THC en CBD (twee bestanddelen van wietolie).
Deze wisselwerking is inmiddels goed wetenschappelijk onderzocht. THC en CBD hebben beide zowel invloed op de aanmaak als op de afbraak van melatonine.
Allereerst REMMEN beide de eigen AANMAAK van melatonine. Als je toch al weinig melatonine aanmaakt kan dit slaapproblemen veroorzaken. Maar maak je zelf toch al vrij veel melatonine, dan zal het gebruik van CBD en THC niet veel uitmaken.
Een ander effect van CBD en THC is, dat beide de AFBRAAK van melatonine AFREMMEN. Op zich is het niet vreemd dat een stof die de afbraak van melatonine afremt tegelijk ook de aanmaak van melatonine afremt. Beide (aanmaak en afbraak van melatonine) zijn in zekere mate aan elkaar gekoppeld. Iemand die melatonine snel afbreekt maakt ook meer melatonine en iemand die melatonine traag afbreekt maakt ook minder melatonine aan.
Een probleem ontstaat wanneer iemand die melatonine tabletten slikt CBD en THC gaat gebruiken. Gebruik van CBD en THC (bestanddelen van wietolie) in combinatie met melatonine kan bij een op de twaalf mensen tot ernstige slaapproblemen leiden. Het enzym in de lever dat melatonine moet afbreken wordt in zijn activiteit namelijk afgeremd door de cannabisbestanddelen CBD en THC. Dat betekent dat het dan langer duurt tot de ingenomen dosis melatonine is afgebroken. Zeker bij een dosis die hoger is dan 1 mg kan dat betekenen dat de ingenomen dosis melatonine nog niet is geheel is afgebroken op het moment dat je de volgende dosis inneemt. Op den duur treedt dan stapeling van melatonine op.
Dit probleem doet zich met name voor bij mensen bij wie het CYP1A2 enzym toch al onvoldoende actief is. Dit is bij 8% van de mensen het geval. Dit heeft niets te maken met een ziekte van de lever, maar wordt veroorzaakt door een –op zich verder onschuldige- chromosoomafwijking (mutatie in het CYP1A2 gen), die bij ongeveer 8% van de mensen aanwezig is. De medische term hiervoor is ‘CYP1A2 poor metaboliser’.
Als het CYP1A2 enzym voldoende actief is, zal een ingenomen dosis melatonine snel worden afgebroken. Bovendien zal van de dosis een groot deel in de darmen en lever al worden afgebroken vóórdat het in de bloedbaan komt. Als het CYP1A2 enzym echter onvoldoende actief is, zal een ingenomen dosis melatonine minder snel worden afgebroken. Bovendien zal van de dosis een groter deel in de bloedbaan terecht komen. Een dosis van 1 milligram voor iemand die melatonine normaal snel kan afbreken staat gelijk aan 0,1 milligram voor iemand die melatonine te traag afbreekt.
Melatonine wordt ’s nachts aangemaakt. Normaal is de melatoninespiegel dus ’s nachts hoog en overdag laag. Bij melatoninestapeling wordt de melatoninespiegel ook overdag hoger en uiteindelijk is de melatoninespiegel 24uur per dag zéér hoog. Dit leidt tot problemen met doorslapen en te vroeg wakker worden. Het melatoninetablet werkt echter nog wel voor het in slaap vallen. Wel is hiervoor op den duur een steeds hogere dosis nodig om nog enig effect te hebben.
Mijn advies is om de melatoninespiegel overdag te laten meten (afname van een speekselmonster) en in afwachting van de uitslag daarna te stoppen met het gebruik van melatonine.
Beste heer Braam,
Bedankt voor deze informatie.
Mijn vrouw slikt geen melatonine, al heeft ze dit wel een lange tijd gedaan. Ze slaapt slecht en lijdt aan chronische vermoeidheid en een medeveroorzaker daarvan is het hoge melatoninespiegel overdag (6,5 pg/ml).
Al enkele maanden is zij bezig met een behandeling middels een daglichtlamp en ze heeft eveneens een periode op gezette tijden een lage dosis melatonine geslikt (op doktersrecept) om de melatoninespiegel bij te sturen. Tot op heden lijkt de behandeling niet effectief.
Zou naar uw mening een behandeling met medicatie ervoor kunnen zorgen dat de afbraak van melatonine overdag bevorderd wordt, zonder dat deze een negatief effect heeft op de slaapkwaliteit?
Bij voorbaat dank voor uw antwoord.
Met vriendelijke groeten,
Rudy
Een melatoninespiegel van 6,5 pg/ml overdag is abnormaal, maar niet heel erg hoog, Je ziet het vaker bij iemand die melatonine in een iets te hoge dosis slikt. Soms leidt dit tot slaperigheid overdag. Ook bij vrouwen die de anticonceptiepil slikken zie je soms een iets vertraagde afbraaksnelheid van melatonine.
Bij mensen die melatonine in een te hoge dosis slikken èn die melatonine vertraagd afbreken zie je overdag doorgaans veel hogere melatoninespiegels, meestal hoger dan 50pg/ml. Dit wijst op melatoninestapeling, doordat het enzym dat melatonine moet afbreken (CYP1A2 enzym) onvoldoende actief is. De enige oplossing is stoppen met melatonine. Als het goed is verbetert dan de slaap!!
Daglichtlampen remmen de aanmaak van melatonine, waardoor ’s nachts als reactie hierop de melatonineproductie iets toeneemt. Een daglichtlamp helpt echter niet tegen melatoninestapeling, omdat het niets doet op ingenomen tabletten melatonine. Bij een vertraagde afbraak van melatonine moet je gewoon een veel lagere dosis melatonine gebruiken.
Het kan voorkomen dat om melatoninestapeling te voorkomen de dosis melatonine dermate verlaagd moet worden, dat het effect op de slaap onvoldoende is geworden. In dat geval kan de activiteit van het CYP1A2 enzym geactiveerd worden met Omeprazol. Dit is een maagzuurremmend middel, dat als bijwerking heeft dat het CYP1A2 activeert. Dit ’s morgens vroeg innemen kan zorgen dat de melatoninespiegel overdag sneller daalt.
Dank voor uw inzichtelijke website. N.a.v. uw bijsluiter hoop ik dat u mijn vraag zou willen beantwoorden: vanwege een recente landelijke terugroepactie moet ik overstappen van de h2 remmer ranitidine (besmet met potentieel kanker verwekkende NDMA) naar Famotidine 20mg dd. (overstap naar protonpompremmer zoals Omeprazol, was niet gewenst aangezien deze groep maagzuurremmers obstipatieklachten leek te veroorzaken).
Ik zie dat in uw bijsluiter Famotidine genoemd staat als cyp1a2 inhibitor. ik gebruik zelf melatonine (0,2 mg), en ben een bewezen CYP1A2 poor metabolizer, waardoor ik melatonine te traag afbreek. Daardoor kreeg ik hoge melatoninespiegels overdag bij een op zich lage dosis melatonine (0,5 mg).
In de literatuur kan ik slechts vinden dat Famotidine een ‘zwakker’ remmer van CYP1A2 zou zijn (bv relatief ten opzichte van cimetidine), waardoor ik zou denken dat ik Famotidine misschien toch wel zou kunnen gebruiken. Weet u in welke mate Famotidine een cyp1a2 inhibitor is?
Ook de huisarts vindt het onduidelijk en loopt aan tegen het feit dat op dit moment in apotheken enkel Famotidine als alternatief voor Ranitidine kan leveren. Ik vermoed dat meer mensen die melatonine gebruiken met deze wissel naar Famotidine te maken hebben.
Famotidine is slechts een zwakke remmer van de CYP1A2 activiteit. Probleem is echter dat dit geldt voor mensen met een normale CYP1A2 activiteit. Bij hen is het effect op de CYP1A2 activiteit beperkt tot een geringe afname. En dat is niet relevant voor de werking van dit enzym. Bij mensen die echter van zichzelf reeds CYP1A2 poor metaboliser zijn, zou een geringe remming door Famotidine wèl relevant kunnen zijn. De melatoninespiegel kan dan theoretisch gezien overdag dermate stijgen dat het slaap-waakritme verstoord raakt en het effect van melatonine afneemt. Ik ken echter geen publicaties over onderzoek hiernaar.
Nu Famotidine voor u de enige keus is, zou ik adviseren om na een maand gebruik de melatoninespiegel overdag te laten meten. Dat is de enige manier om er achter te komen of Famotidinegebruik bij u tot een relevante verdere afname van de CYP1A2 activiteit gaat leiden. U kunt die meting laten doen waar u de vorige meting ook al heeft laten doen. Als dat niet mogelijk is kunt u de meting ook via deze website laten doen.
ik slik op aanraden van slaaptherapeut 0,1 mg melatonine. Helaas zeker 3 nachten niet geslapen of hele korte hazeslaapjes met veel dromen. gebruik ook paroxetine 30mg en omeprazol 20 mg. Kan dat ermee te maken hebben dat ik niet inslaap? Ik lees over CYP1A2 maar begrijp er niet zoveel van. De huisdokter schrijft 0,5 mg voor en de slaaptherapeut 0,1 mg. wat is wijsheid want ik wil heel graag weer slapen. voel me overdag niet goed.
Bij voorbaat dank
Beste Christine,
Omeprazol versnelt de afbraak van melatonine doordat dit het enzym CYP1A2 activeert. Zeker bij een erg lage dosis van 0,1 mg leidt dit ertoe dat van de hoeveelheid melatonine in het ingenomen tabletje er bijzonder weinig in de hersenen terecht zal komen. Hoewel een dosis van 0,1 mg bij sommige mensen best werkzaam kan zijn, zal in uw geval vanwege het gebruik van omeprazol de dosis hoger moeten zijn. De dosis van 0,5 mg kan voldoende zijn. Wanneer u vooral last heeft van moeilijk in slaap vallen adviseer ik om het tabletje niet meteen door te slikken, maar eerst fijn te kauwen en enkele minuten met het speeksel in de mond heen en weer te bewegen en daarna pas in te slikken. Een deel van de melatonine wordt dan snel opgenomen in het mondslijmvlies en snel afgegeven aan het bloed. De werking kan al binnen een kwartier beginnen. Dus pas innemen vlak voor het in bed stappen.
Beste,
Kun je melatonine tabletten tesamen met prednison gebruiken? (Prednison plm 10 á 15 mg onderhoud) en zo ja is er dan een maximale dosis te adviseren?
Mvg
Frits
Beste Frits,
De in het lichaam geproduceerde prednison en melatonine hebben beide een 24-uurs ritme. Door prednison ’s morgens en melatonine ’s avonds in te nemen, worden beide ritmes niet verstoord. Prednison en melatonine beïnvloeden ook elkaars aanmaak en afbraak niet.
De vraag over de maximale dosis melatonine is moeilijk te beantwoorden. Wanneer u melatonine goed kunt afbreken is een dosis tot 5mg veilig. Maar als u melatonine te traag afbreekt bestaat de kans op melatoninestapeling. Omdat cafeïne in de lever door hetzelfde enzym (CYP1A2) wordt afgebroken is uw reactie op gebruik van koffie een goede maat voor de activiteit van CYP1A2. Wanneer u geen slaapproblemen heeft wanneer u ’s avonds koffie drinkt, is de activiteit van CYP1A2 bij u zeer waarschijnlijk normaal. Wanneer u echter na ’s avonds drinken van koffie moeilijk in slaap kunt vallen, is de activiteit van CYP1A2 bij u waarschijnlijk beperkt. In dat geval kan bij chronisch gebruik van melatonine boven een dosis van 1mg reeds stapeling optreden, wat (paradoxaal) weer kan leiden tot slaapproblemen.
Met vriendelijke groet,
Wiebe Braam
Beste, Mijn dochter heeft het Smith Magenis syndroom wat het omkeren slaap waak ritme veroorzaakt omdat zij overdag te weinig Melatonine aanmaakt en ’s nachts te weinig. Ik geef haar elke dag 1 mg time release Melatonine omdat die beter werkt dan de gewone. Toch is ze overdag vaak moe. Raad u aan om maagremmers te gebruiken?
Met vriendelijke groeten, Silvie.
Met excuses voor de late beantwoording.
Kinderen met SMS maken overdag melatonine aan en ’s nachts niet (omgekeerd dag-nacht ritme). De behandeling is ingewikkeld. Ik stuur u apart een artikel waarin ik dit al eens eerder heb uitgelegd.
Met vriendelijke groet,
Wiebe Braam