Veel kinderen met ADHD hebben slaapproblemen. In een aantal gevallen is het gebruik van methylfenidaat (Concerta en Ritalin) hiervan de oorzaak. Meestal gaat het om lang wakker blijven en niet in slaap kunnen vallen. Niet naar bed willen gaan is ook een veelgehoorde klacht. Een groep Italiaanse kinderneurologen en kinderpsychiaters onderzocht 74 kinderen die na starten met methylfenidaat slaapproblemen ontwikkelden. In een open onderzoek kregen alle kinderen melatonine voorgeschreven. De startdosis was 1 mg, in te nemen één tot twee uur voor het naar bed gaan. Bij onvoldoende effect mocht de dosis wekelijks opgehoogd worden met 0,5 mg per keer tot maximaal 5 mg. Bij 61 procent van de kinderen was volgens de ouders sprake van een grote tot zeer grote verbetering. De uiteindelijke dosis was gemiddeld 1,8 mg. De conclusie van de onderzoekers was dat melatonine een effectief en veilig slaapmiddel is voor kinderen met ADHD die slaapproblemen hebben door het gebruik van methylfenidaat.
Op dit onderzoek valt wel het een en ander aan te merken. Allereerst werden de slaapproblemen niet duidelijk gemeten. Zo werd bijvoorbeeld niet gemeten hoeveel minuten het duurde tussen in bed stappen en in slaap vallen. Het resultaat van de behandeling kon dus niet worden gemeten in minuten, maar alleen in mate van tevredenheid van de ouders. Een ander punt van kritiek is dat het onderzoek niet dubbelblind werd uitgevoerd. Dokters en ouders wisten dat er geen placebo’s werden gegeven.
Toch kan de verbetering van de slaap wel degelijk toegeschreven worden aan het gebruik van melatonine. Methylfenidaat kan namelijk de biologische klok verzetten door het moment dat de aanmaak van melatonine begint naar een (nog) later tijdstip van de avond te verschuiven. Dat verklaart ook waarom er tijdens gebruik van methylfenidaat vaak problemen ontstaan met in het slaap vallen. Door één tot twee uur voor bedtijd melatonine te geven prikkel je als het ware de biologische klok om terug te schuiven naar een vroeger tijdstip.
Tegenwoordig is met een eenvoudige speekseltest vast te stellen of iemand met ADHD ’s nachts inderdaad te weinig melatonine aanmaakt. In het laboratorium kan melatonine in speeksel worden gemeten. Via deze website kan deze test worden aangevraagd.
Voor meer info over slaapproblemen bij ADHD, zie hier.
Bronnen
Masi G, Fantozzi P, Villafranca A, Tacchi A, Ricci F, Ruglioni L, Inguaggiato E, Pfanner C, Cortese S. Effects of melatonin in children with attention-deficit/hyperactivity disorder with sleep disorders after methylphenidate treatment. Neuropsychiatr Dis Treat. 2019 Mar 7;15:663-667. doi: 10.2147/NDT.S193891. eCollection 2019.
Coogan AN & McGowan NM. A systematic review of circadian function, chronotype and chronotherapy in attention deficit hyperactivity disorder. Atten Defic Hyperact Disord. 2017 Sep;9(3):129-147. doi: 10.1007/s12402-016-0214-5. Epub 2017 Jan 7.
