Bij diabetes type 2 (ook wel overgewichtssuikerziekte genoemd) worden vaak lagere melatoninespiegels gevonden. En naarmate de melatoninespiegel lager is, deste groter het risico is op het ontstaan van bijkomende hart- en vaatziekten en achteruitgang van het geheugen en andere hersenfuncties. Aldus een recent onderzoek bij 126 volwassenen met diabetes type 2. Bij hen vond een uitgebreid bloedonderzoek plaats, waarbij onder meer de melatoninespiegel, bloedsuikerspiegel, de HbA1c waarde (dit is een maat voor het gemiddelde van de bloedglucosewaarden over de laatste twee tot drie maanden), vetspectrum, lever en nierfuncties werden bepaald. Geheugen en andere hersenfuncties werden door middel van een uitgebreid neuropsychologisch onderzoek getest. Ook werd er gekeken naar aanwijzingen voor een depressieve stoornis.
Er bleek een duidelijk verband te bestaan tussen diabetes en melatoninetekort. Naarmate de diabetes ernstiger was (hogere bloedsuikers en hogere HbA1c waardes) bleek de melatoninespiegel sterker verlaagd te zijn. Datzelfde was het geval bij slechtere uitkomsten van het neuropsychologisch onderzoek.
Uit meta-analyse van dubbelblinde onderzoeken waarin diabetespatiënten aanvullend aan hun behandeling melatonine kregen toegediend, blijkt dat het glucosegehalte daarbij lager wordt. Dit voordeel betekent dat ook het risico van onder andere hart- en vaatziekten afneemt.
Deze resultaten komen uit een meta-analyse door Delpino van zestien dubbelblindstudies naar toevoeging van melatonine aan de bestaande behandeling van diabetespatiënten. Deze studies vergeleken de nuchtere bloedsuiker ’s morgens tussen de personen die ’s avonds melatonine hadden ingenomen, en de mensen die een placebo hadden geslikt. De mensen die melatonine hadden geslikt bleken een significant lagere nuchtere bloedsuikerspiegel te hebben (4,65 lager). Ook de HbA1c-waarde (een maat voor het gemiddelde van de bloedglucosewaarden over de laatste twee tot drie maanden) en de insulineresistentie namen af. Conclusie is dat toevoegen van melatonine aan de bestaande behandeling een verbetering van de glucosecontrole geeft. Ook neemt daardoor het risico op complicaties als hart- en vaatziekten af.
Diabetes is, mede door de bijkomende complicaties, een belangrijke oorzaak van ziekte en sterfte. Wereldwijd neemt het aantal mensen met diabetes verder toe. Tegenwoordig is een goede controle van de bloedsuikerspiegel met medicijnen mogelijk. De medicijnen die echter nodig zijn om de bloedsuikerspiegel te verlagen veroorzaken bij veel mensen vervelende bijwerkingen. Ze zijn bovendien niet altijd effectief. Door melatonine aan de behandeling toe te voegen zou het risico op complicaties van diabetes kleiner kunnen worden.
Bij diabetes is sprake van onvoldoende vorming van insuline in de alvleesklier, waardoor de bloedsuikerspiegel na de maaltijd te hoog wordt. Ook wordt het lichaam op den duur minder gevoelig voor insuline (insulineresistentie). Dit is vooral schadelijk voor de kleine bloedvaten.
Omdat bij mensen met diabetes lagere melatoninespiegels worden gevonden, is onderzoek gedaan naar de rol van melatonine bij de suikerstofwisseling. Hieruit blijkt dat melatonine ervoor zorgt dat cellen gevoeliger worden voor insuline. Bij een te lage melatoninespiegel is vaker sprake van insulineresistentie en een hogere bloedsuikerspiegel. Uit een vergelijkend onderzoek van patiënten met insulineafhankelijke diabetes (diabetes type 1) bleek ook bij hen de melatoninespiegel bijna tweemaal zo laag als die van de gezonde controlepersonen.
Het kan zelfs zo zijn dat een te lage melatoninespiegel bijdraagt aan het ontstaan van diabetes. Dit omdat een normaal melatonine dag- en nachtritme van belang is voor de regulering van de bloedspiegel. Verminderde melatonineaanmaak bij het ouder worden kan een belangrijke oorzaak zijn van ouderdomsdiabetes (diabetes type 2). Of sprake is van een te lage melatoninespiegel kun je testen.
De doses melatonine die bij de in deze meta-analyse opgenomen onderzoeken werden gebruikt, variëren van 3 tot 10 mg. Het effect van 10 mg melatonine was iets hoger dan die van lagere doseringen. Een dosis van 10 mg lijkt echter aan de hoge kant en kan melatoninestapeling tot gevolg hebben. Daardoor kan het slaap-waakritme worden verstoord. Het is daarom raadzaam om bij gebruik van deze hoge doseringen de melatoninespiegel overdag te laten controleren. Deze test kun je via deze website aanvragen. Samen met de uitslag krijg je dan ook een persoonlijk advies.
Bronnen
He S, Yu Y, Chen PQ, Sun HM, Gao XR, Sun HZ, Ge JF. Insufficient Plasma Melatonin and Its Association With Neuropsychiatric Impairments in Patients With T2DM. J Diabetes Res. 2024 Jul 3;2024:5661751.
Delpino FM, Figueiredo LM, Nunes BP. Effects of melatonin supplementation on diabetes: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Clin Nutr. 2021 Jun 16;40(7):4595-4605.
Pourhanifeh MH, Hosseinzadeh A, Dehdashtian E, Hemati K, Mehrzadi S. Melatonin: new insights on its therapeutic properties in diabetic complications. Diabetol Metab Syndr. 2020;12:30. Published ahead of print 2020 Apr 8.
Raygan F, Ostadmohammadi V, Bahmani F, Reiter RJ, Asemi Z. Melatonin administration lowers biomarkers of oxidative stress and cardio-metabolic risk in type 2 diabetic patients with coronary heart disease: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Nutr. 2019 Feb;38(1):191-196.
Doosti-Irani A, Ostadmohammadi V, Mirhosseini N, et al. The Effects of Melatonin Supplementation on Glycemic Control: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Horm Metab Res. 2018 Nov;50(11):783-790.
