De rol van melatoninetekort bij MS

Bij onderzoek naar nieuwe behandelmethoden van MS staat melatonine steeds meer in de belangstelling. Het afgelopen jaar verschenen maar liefst zeventien studies over de rol van melatonine bij MS! De laatste daarvan geefft een overzicht van de laatste ontwikkelingen. Hierbij wordt onder meer aandacht besteed aan melatoninetekort als achterliggende oorzaak van het ontstaan van MS. Melatoninespiegels van mensen met MS zijn 34 tot 61 procent lager dan die van gezonde controlepersonen. Dat lage melatoninespiegels medeverantwoordelijk zijn voor het ziekteproces bij MS verklaart ook dat veel mensen met MS in de zomer vaker een verergering van hun klachten ervaren dan in de winter. In de korte nachten van de zomer maakt iedereen minder melatonine aan dan in de langere winternachten. Naarmate de melatoninespiegel lager is, verloopt de ziekte bovendien vaak sneller en ernstiger.

De studie gaat uitgebreid in op de beschermende rol van melatonine tegen het ontstaan van beschadigingen in zenuwen door schadelijke invloeden van buitenaf. Melatonine speelt hierbij als antioxidant een dubbelrol door zowel zenuwcellen te beschermen tegen schade, als door schadelijke stoffen te neutraliseren.

Multiple Sclerose is een ziekte van het zenuwstelsel die één op de duizend jongvolwassenen treft. De verschijnselen van MS lopen erg uiteen: van verlies van gevoel of gezichtsvermogen, krachtverlies en evenwichtsproblemen tot pijn, spierkrampen en vermoeidheid. Bij de meeste mensen met MS verloopt de ziekte in golven met perioden waarin klachten plots ontstaan of verergeren  (shubs) en perioden waarin patiënten minder klachten ervaren of soms zelfs klachtvrij zijn. De soort klachten en de plaats van het lichaam waar ze zich voordoen, corresponderen met de plaatsen in de hersenen waar de MS op dat moment actief is. Perioden met shubs doen zich vaker voor in de lente en de zomer. Bij een minderheid van de mensen met MS verloopt de aandoening constant, zonder perioden waarin de klachten afnemen.

MS is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het immuunsysteem bepaalde celtypen in het lichaam niet langer als lichaamseigen herkent, maar als lichaamsvreemd en deze cellen daarom probeert op te ruimen. Bij MS wordt het beschermende laagje rond de zenuwbanen in de hersenen aangetast, waardoor deze zenuwen niet meer kunnen functioneren. Na afloop van de shub kan de schade enigszins worden hersteld en kan de functie terugkeren. Soms is de schade tijdens een shub echter dermate groot dat volledig herstel niet plaatsvindt.

Uit diverse onderzoeken blijkt dat melatonine het lichaam beschermt tegen een aantal auto-immuunziekten, zoals MS. Onlangs is ontdekt dat melatonine de activiteit van bepaalde specifieke T-cellen afremt. Deze cellen zijn bij MS verantwoordelijk voor de ontstekingsreactie in de hersenzenuwen.

Inmiddels geven studies met melatonine bij MS bij proefdieren aan dat melatonine de ernst van de symptomen doet afnemen en het ziekteproces afremt. Resultaten van studies bij mensen geven aan dat de slaap verbetert en de vermoeidheidsklachten en lichamelijke beperkingen overdag afnemen. Uit een ander onderzoek blijkt dat hoe lager de melatoninespiegel van iemand met MS is, hoe meer vermoeidheidsklachten hij overdag heeft en hoe meer lichamelijke beperkingen hij ervaart. Ook is het aantal shubs groter.

Al met al voldoende redenen voor mensen met MS om hun melatoninespiegel te laten meten. Dit kan met een zelftest via deze website. Wanneer de melatoninespiegel te laag blijkt te zijn is een behandeling met melatonine raadzaam. Hierbij mag de dosis melatonine niet te hoog te zijn, omdat mensen met MS vaker problemen lijken te hebben met de afbraak van melatonine. Het gevolg hiervan is dat de melatoninespiegel ook overdag hoger wordt. Dit heeft als gevolg dat het succes in het begin van de behandeling verdwijnt en de slaapproblemen verergeren. Bij een aanvraag van de melatoninezelftest via deze website krijg je hierover een advies en zo nodig een verdere online begeleiding.

Bronnen

Yeganeh Salehpour M, Mollica A, Momtaz S, Sanadgol N, Farzaei MH. Melatonin and Multiple Sclerosis: From Plausible Neuropharmacological Mechanisms of Action to Experimental and Clinical Evidence.  Clin Drug Investig. 2019 May 3. doi: 10.1007/s40261-019-00793-6. [Epub ahead of print]

Sakkas GK, Giannaki CD, Karatzaferi C, Manconi M. Sleep Abnormalities in Multiple Sclerosis. Curr Treat Options Neurol. 2019 Jan 31;21(1):4. doi: 10.1007/s11940-019-0544-7.

Wurtman R. Multiple Sclerosis, Melatonin, and Neurobehavioral Diseases. Front Endocrinol (Lausanne). 2017 Oct 23;8:280. doi: 10.3389/fendo.2017.00280. eCollection 2017.

Gholipour T, Ghazizadeh T, Babapour S, Mansouri B, Ghafarpour M, Siroos B, Harirchian MH. Decreased urinary level of melatonin as a marker of disease severity in patients with multiple sclerosis. Iran J Allergy Asthma Immunol. 2015 Feb;14(1):91-7.

Farez MF, Calandri IL, Correale J, Quintana FJ. Anti-inflammatory effects of melatonin in multiple sclerosis. Bioessays. 2016 Oct;38(10):1016-26. doi: 10.1002/bies.201600018. Epub 2016 Aug 26.