Nieuws over de rol van melatonine bij borstkanker

Het enzym dat de aanmaak van melatonine aanstuurt blijkt bij vrouwen met borstkanker minder actief te zijn. De publicatie hierover verscheen onlangs in het International Journal of Cancer.

Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Naast erfelijke factoren spelen lage melatoninespiegels een rol bij het ontstaan van borstkanker. Melatonine staat erg in de belangstelling bij onderzoekers naar nieuwe wegen bij de behandeling van borstkanker. In een zeer recente publicatie (Gurunathan en coll. maart 2021) wordt een duidelijk overzicht gegeven van de huidige kennis over de rol van melatoninetekort bij het ontstaan van borstkanker en verschillende andere vormen van kanker en de rol van melatonine bij de behandeling van kanker. Belangrijk is verder de ontdekking dat het enzym dat de aanmaak van melatonine aanstuurt (ASMT-enzym) bij vrouwen met borstkanker minder actief is, dan bij vrouwen zonder borstkanker (Tran en coll. februari 2021). Zij analyseerden de activiteit van het ASMT-gen bij 7244 vrouwen met borstkanker en vergeleken de uitslag met de kans succes van de behandeling. Daarbij bleek dat de kans op terugkeer van de tumor en het ontstaan van uitzaaiingen groter is naarmate de activiteit van het ASMT lager is. Met andere woorden: hoe lager de melatonineproductie, hoe slechter de prognose. De conclusie is dan ook dat melatoninetekort betrokken is bij het ontstaan van borstkanker en dat melatonine een waardevolle toevoeging kan zijn aan de behandeling van borstkanker.

Of er sprake is van een normale of juist een te lage melatonine spiegel kan worden vastgesteld door de melatonine spiegel in een ’s nachts afgenomen speekselmonster te laten meten. Deze zelftest kun je via deze website bestellen. Je krijgt dan van ons de uitslag met een advies dat op deze uitslag is gebaseerd.

Meer informatie over de rol van melatonine bij de preventie van borstkanker en bij de behandeling daarvan, staat elders op de website www.melatonine.nu.

Bronnen

Gurunathan S, Qasim M, Kang MH, Kim JH. Role and Therapeutic Potential of Melatonin in Various Type of Cancers. Onco Targets Ther. 2021 Mar 18;14:2019-2052. doi: 10.2147/OTT.S298512. PMID: 33776451; PMCID: PMC7987311.

Tran QH, Than VT, Luu PL, Clarke D, Lam HN, Nguyen TT, Nguyen DT, Duy PQ, Phung D, Nguyen MN. A novel signature predicts recurrence risk and therapeutic response in breast cancer patients. Int J Cancer. 2021 Jun 1;148(11):2848-2856. doi: 10.1002/ijc.33512. Epub 2021 Feb 21. PMID: 33586202.

Melatonine helpt kankerpatiënten met slaapproblemen

Kankerpatiënten met slaapproblemen zijn gebaat bij een behandeling met melatonine (’s avonds) in combinatie met lichttherapie in de ochtend. Dit blijkt uit een actuele dubbelblindstudie in de VS.

Meer dan de helft van de mensen met kanker kampt met een verstoorde slaap, soms zelfs ernstig. Dit kan te maken hebben met een nachtelijk tekort aan melatonine. Onvoldoende slaap draagt betekent dat je overdag minder goed functioneert en kan ervoor zorgen dat andere klachten, zoals pijn, vermoeidheid en een depressieve stemming verergeren. Al meer dan tien jaar is bekend dat mensen met kanker ’s nachts minder melatonine aanmaken. Onderzoek naar de effectiviteit van melatonine bij slaapproblemen ligt dan ook voor de hand. Uit een zeer recent gehouden dubbelblindonderzoek blijkt dat melatonine effectief is bij het verbeteren van de slaapkwaliteit. Lichttherapie (’s morgens een halfuur voor een speciale daglichtlamp zitten) vergroot dit effect.

In de dubbelblindstudie werd een hoge dosis melatonine gebruikt (20 mg). Deze dosis is naar onze maatstaven véél te hoog. Voor het bereiken van een ‘normale’ nachtelijke melatoninespiegel in het bloed is een dosis tussen 1 en 3 mg ruim voldoende. Een te hoge dosis kan leiden tot opstapeling van melatonine in het lichaam en veroorzaakt vaak slaapproblemen doordat melatonine onwerkzaam wordt.

Melatonine wordt in de lever afgebroken door CYP1A2. Bij sommige mensen werkt dit enzym niet snel genoeg en is het minder actief (‘poor CYP1A2-metaboliser’). De oorzaak hiervan is niet een leverziekte, maar een verder onschuldige chromosoomverandering (mutatie van het gen CYP1A2), dat bij ongeveer 8 procent van alle mensen aanwezig is. Bij een te trage afbraak van melatonine kan een dosis van 1 mg al tot opstapeling van melatonine leiden. Kenmerkend voor melatoninestapeling is dat melatonine in het begin van de behandeling erg goed helpt, maar dat het effect langzaam afneemt. Dit leidt ertoe dat je ’s nachts vaker wakker wordt. Aanvankelijk blijft het inslaapeffect wel behouden. Een dosisverhoging is maar kort effectief; ophogen van de dosis verergert de melatoninestapeling alleen maar.

Melatonine is zonder recept verkrijgbaar. Helaas zit er dan geen gebruiksaanwijzing bij. Dit schijnt wettelijk verboden te zijn. Daarom hebben wij een uitgebreide bijsluiter gemaakt die je hier kunt downloaden. Daarin staat ondermeer dat bij volwassenen een dosis van 3 mg voldoende is. Melatonine kan het beste 30-45 minuten voor het gewenste tijdstip van inslapen worden ingenomen. Het inslaapeffect is sterker wanneer je het tablet fijnkauwt en enkele minuten in de mond houdt voordat je het inslikt. Je kunt in dit geval het beste binnen een kwartier na inname in bed stappen, omdat melatonine op deze manier sneller leidt tot slaperigheid.

Bronnen:
Yennurajalingam S, Carmack C, Balachandran D, Eng C, Lim B, et al. Sleep disturbance in patients with cancer: a feasibility study of multimodal therapy. BMJ Support Palliat Care. 2020 Jan 10. pii: bmjspcare-2019-001877. doi: 10.1136/bmjspcare-2019-001877. [Epub ahead of print]

Talib WH. Melatonin and Cancer Hallmarks. Molecules. 2018 Feb 26;23(3). pii: E518. doi: 10.3390/molecules23030518.

Li Y, Li S, Zhou Y, Meng X, Zhang JJ, Xu DP, Li HB. Melatonin for the prevention and treatment of cancer. Oncotarget. 2017 Jun 13;8(24):39896-39921. doi: 10.18632/oncotarget.16379.

Melatonine versterkt effect borstkankerbehandeling

Melatonine staat erg in de belangstelling bij onderzoekers naar nieuwe wegen bij de behandeling van borstkanker. De afgelopen vijf jaar verschenen er maar liefst 153 publicaties over het gebruik van melatonine bij de behandeling van borstkanker.

Bestraling en chemotherapie zijn weliswaar in veel gevallen effectief, maar het gebruik ervan gaat ook vaak gepaard met (ernstige) bijwerkingen. Melatonine blijkt de werking van beide behandelingen zodanig te versterken dat bestraling of chemo lager gedoseerd of korter toegepast kan worden en ook minder bijwerkingen veroorzaakt. De combinatiebehandeling leidt bovendien tot een grotere kans op genezing en tot een betere kwaliteit van leven. Uit zeer recent onderzoek blijkt ook dat de combinatietherapie met melatonine leidt tot een afname van pijn bij vrouwen met borstkanker.

Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Behalve erfelijke factoren spelen lage melatoninespiegels een rol bij het ontstaan van borstkanker. Melatonine beschermt tegen het ontstaan van kankercellen doordat het ’s nachts zorgt voor reparatie van DNA-schade die overdag ontstaat. Daarnaast remt melatonine de groei van kankercellen.

Uit studies bij proefdieren met borstkanker blijkt dat een behandeling met melatonine een gunstig effect heeft. Inmiddels zijn ook de eerste resultaten van studies met melatonine bij vrouwen met borstkanker bekend. Zo blijkt melatonine het effect van bestraling vergroten. Het zorgt erook voor dat minder bijwerkingen optreden. Het effect is groter als tijdig wordt begonnen met de behandeling met melatonine. Als dat voorafgaand aan de bestraling al gebeurt, wordt de groei van kankercellen geremd en worden de kankercellen gevoeliger gemaakt voor de bestraling. Doorgaan met melatonine tijdens de bestraling vermindert tevens de ernst van de bijwerkingen van de bestraling. Het gunstige effect kan worden toegeschreven aan de anti-oxidanteigenschappen van melatonine.

Uit een ander recent verschenen medisch overzichtsartikel blijkt melatonine op verschillende manieren bij de bescherming van het lichaam tegen kanker betrokken te zijn.
In de eerste plaats remt melatonine de overgang van gezonde weefselcellen in de richting van kankercellen. Dit komt doordat melatonine beschermt tegen schadelijke invloeden van toxische stoffen en straling vanuit de omgeving. De anti-oxidanteigenschappen van melatonine spelen hierbij een rol.
In de tweede plaats remt melatonine de groeisnelheid van eenmaal ontstane kankercellen. Daarbij versterkt het bovendien de werking van een behandeling (zowel medicijnen als bestraling) tegen kanker.
In de derde plaats werkt melatonine beschermend tegen veranderingen binnen de chromosomen die te maken hebben met de veroudering van het lichaam. Er komt steeds meer bewijs voor de kankerremmende werking van melatonine, ook bij andere vormen van kanker. Inmiddels verschenen hierover meer dan 2000 wetenschappelijke publicaties.

Bij mensen met kanker is in verschillende onderzoeken vastgesteld dat zij lagere melatoninespiegels hebben dan gezonde leeftijdgenoten. Ook lijken mensen met hogere melatoninespiegels gezonder ouder te worden dan mensen met lagere melatoninespiegels.

Omdat bij mensen met kanker vaak lage melatoninespiegels worden gevonden, is het zinvol dat mensen bij wie kanker vaak in de familie voorkomt hun nachtelijke melatoninespiegel laten meten. Deze meting gebeurt in een zelf ’s nachts afgenomen kleine hoeveelheid speeksel. De test kun je via deze website aanvragen. Samen met de uitslag krijg je dan een persoonlijk advies.

Bronnen:
Palmer ACS, Souza A, Dos Santos VS, Cavalheiro JAC, Schuh F, Zucatto AE, Biazus JV, Torres ILDS, Fregni F, Caumo W. The Effects of Melatonin on the Descending Pain Inhibitory System and Neural Plasticity Markers in Breast Cancer Patients Receiving Chemotherapy: Randomized, Double-Blinded, Placebo-Controlled Trial. Front Pharmacol. 2019 Nov 22;10:1382. doi: 10.3389/fphar.2019.01382. eCollection 2019.

Zhu H, Chen Y, Bai LC, Cao XR, Xu R. Different. Effects of Melatonin on X-Rays-Irradiated Cancer Cells in a Dose-Dependent Manner. Dose Response. 2019 Sep 23;17(3):1559325819877271. doi: 10.1177/1559325819877271. eCollection 2019 Jul-Sep.

Amin N, Shafabakhsh R, Reiter RJ, Asemi Z. Melatonin is an appropriate candidate for breast cancer treatment: Based on known molecular mechanisms. J Cell Biochem. 2019 Aug;120(8):12208-12215. doi: 10.1002/jcb.28832. Epub 2019 Apr 30.

Najafi M, Salehi E, Farhood B, Nashtaei MS, Hashemi Goradel N, Khanlarkhani N, Namjoo Z, Mortezaee K. Adjuvant chemotherapy with melatonin for targeting human cancers: A review. J Cell Physiol. 2019 Mar;234(3):2356-2372. doi: 10.1002/jcp.27259. Epub 2018 Sep 7.

Melatonine en CBD als combinatie?

Zowel melatonine als CBD-olie wordt voorgeschreven bij de behandeling van MS en bepaalde vormen van kanker. De vraag is of dit wel een goede combinatie is of dat deze middelen elkaar juist kunnen tegenwerken. Dit is een ingewikkelde vraag, omdat beide antwoorden in principe juist zijn.

CBD (cannabidiol) en THC (tetrahydrocannabidiol) remmen het enzym AANAT dat in de hersenen nodig is voor de aanmaak van melatonine. Als je dit gebruikt zal er die nacht dus minder melatonine worden aangemaakt dan wanneer je deze middelen niet gebruikt. Bij mensen die voldoende melatonine aanmaken zal het effect op de aanmaak van melatonine beperkt zijn en niet meteen leiden tot een tekort. Maar bij mensen met MS of bepaalde vormen van kanker worden toch al vaak lage melatoninespiegels gevonden. Door het gebruik van CBD (of THC) kan de melatoninespiegel dus nog verder omlaag gaan. Daardoor neemt de weerstand van het lichaam tegen MS of kanker verder af. Door tegelijkertijd melatonine te gebruiken hef je dit probleem weer op.

MS is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het immuunsysteem bepaalde celtypen in het lichaam niet langer als lichaamseigen beschouwt. Omdat het immuunsysteem deze cellen lichaamsvreemd vindt begint het deze cellen op te ruimen. Bij MS wordt het beschermende laagje rond de zenuwbanen in de hersenen aangetast. Daardoor kunnen deze zenuwen niet meer functioneren. Na afloop van een shub kan de schade enigszins worden hersteld en kan de functie terugkeren. Soms is de schade tijdens een shub echter dermate groot dat volledig herstel niet plaatsvindt.

Uit diverse onderzoeken blijkt dat melatonine het lichaam beschermt tegen een aantal auto-immuunziekten, zoals MS. Onlangs is ontdekt dat melatonine de activiteit van sommige T-cellen afremt. Deze cellen zijn bij MS verantwoordelijk voor de ontstekingsreactie in de hersenzenuwen.

Het effect van melatonine op kankercellen is veelzijdig. Melatonine remt de groei van kankercellen en activeert het afweersysteem om kankercellen af te breken. Voorts beperkt melatonine de mogelijkheid dat kankercellen de bloedvatwand passeren. Dat betekent dat ze zich minder makkelijk door het lichaam kunnen verspreiden. Melatonine versterkt bovendien het effect van antikankermedicijnen.

Het effect van CBD bij de behandeling van kanker ligt meer op het gebied van de vermindering van klachten, zoals pijn, misselijkheid en afname van eetlust. Het effect van CBD op de groei van kankercellen is maar beperkt. Hiernaar is veel minder onderzoek gedaan.

Bronnen:

Reiter RJ, Rosales-Corral SA, Tan DX, Acuna-Castroviejo D, Qin L, Yang SF, Xu K. Melatonin, a Full Service Anti-Cancer Agent: Inhibition of Initiation, Progression and Metastasis. Int J Mol Sci. 2017 Apr 17;18(4). pii: E843. doi: 10.3390/ijms18040843.

Li Y, Li S, Zhou Y, Meng X, Zhang JJ, Xu DP, Li HB. Melatonin for the prevention and treatment of cancer. Oncotarget. 2017 Jun 13;8(24):39896-39921. doi: 10.18632/oncotarget.16379.

Steele G, Arneson T, Zylla D. A Comprehensive Review of Cannabis in Patients with Cancer: Availability in the USA, General Efficacy, and Safety. Curr Oncol Rep. 2019 Feb 1;21(1):10. doi: 10.1007/s11912-019-0757-7.

Davis MP. Cannabinoids for Symptom Management and Cancer Therapy: The Evidence. J Natl Compr Canc Netw. 2016 Jul;14(7):915-22.

Koch M, Dehghani F, Habazettl I, Schomerus C, Korf HW. Cannabinoids attenuate norepinephrine-induced melatonin biosynthesis in the rat pineal gland by reducing arylalkylamine N-acetyltransferase activity without involvement of cannabinoid receptors. J Neurochem. 2006 Jul;98(1):267-78.