Auteur: Joyce Koster

Constitutioneel eczeem is een hardnekkige jeukende huidaandoening waarmee een op de zes kinderen te maken krijgt. De jeuk kan zeer heftig zijn en slaapproblemen veroorzaken. Dit leidt weer tot slaperigheid overdag of veroorzaakt juist druk gedrag met slechte schoolprestaties als gevolg. Als oorzaak van constitutioneel eczeem worden diverse vormen van allergie genoemd, maar de precieze oorzaak blijft meestal onduidelijk. De behandeling bestaat voornamelijk uit smeren van corticosteroïdzalven. Vanwege de bijwerkingen zijn die echter niet geschikt voor langdurig gebruik. Een alternatief is zalf met propolis of honing.

Emily Boozalis en collega’s van de afdeling huidziekten van de Johns Hopkins Universiteit in de VS zochten in de medische literatuur naar publicaties over effectieve behandelingen van slaapproblemen door constitutioneel eczeem. Daarbij bleken zalven met de sterke ontstekingsremmers tacrolimus (Protopic®) en pimecrolimus (Elidel®) goed te werken. Deze middelen mogen evenwel niet te lang gebruikt worden. De werking van antihistaminica (middelen tegen allergie) tegen de jeuk bij constitutioneel eczeem is twijfelachtig. Waarschijnlijk werken ze niet beter dan een placebo (nepmiddel).

In een recent gehouden dubbelblind onderzoek bleek melatonine effectief te zijn bij inslaapproblemen door constitutioneel eczeem. Opvallend was dat de helft van de deelnemers tijdens het gebruik van melatonine niet alleen beter sliep, maar dat ook het eczeem verbeterde.

Bronnen:
Boozalis E, Grossberg AL, Püttgen KB, Cohen BA, Kwatra SG. Itching at night: A review on reducing nocturnal pruritus in children. Pediatr Dermatol. 2018 Jun 26. doi: 10.1111/pde.13562. [Epub ahead of print]

Chang YS, Lin MH, Lee JH, Lee PL, Dai YS, Chu KH, Sun C, Lin YT, Wang LC, Yu HH, Yang YH, Chen CA, Wan KS, Chiang BL. Melatonin Supplementation for Children With Atopic Dermatitis and Sleep Disturbance: A Randomized Clinical Trial. JAMA Pediatr. 2016 Jan;170(1):35-42. doi: 10.1001/jamapediatrics.2015.3092.

 

Een verhoogde bloeddruk in de zwangerschap kan leiden tot ernstige complicaties (pre-eclampsie). De placentafunctie gaat achteruit en er kan ernstige groeivertraging bij het ongeboren kind ontstaan. Dit komt tijdens ongeveer één op de twintig zwangerschappen voor. De bloeddrukverhoging is waarschijnlijk het gevolg van problemen in de ontwikkeling van de placenta, waardoor de uitwisseling tussen voedingsstoffen en afvalstoffen tussen moeder en ongeboren kind onvoldoende effectief verloopt. Achterliggende oorzaak is bloedvatwandbeschadiging door zuurstofstress en vorming van vrije radicalen in de placenta. Melatonine zou hiertegen kunnen beschermen.

Onderzoek heeft aangetoond dat de melatoninespiegels van vrouwen met zwangerschapsvergiftiging bijna 70 procent lager zijn dan van gezonde zwangeren. Om te onderzoeken of melatonine beschermend werkt tegen de schadelijke gevolgen van zuurstofgebrek werden stukjes placentaweefsel gebruikt van vrouwen die zojuist een gezond kind ter wereld hadden gebracht. Het weefsel werd onderworpen aan zuurstoftekort en daarna werd de schade opgemaakt. Vervolgens werd aan de helft van de stukjes weefsel melatonine toegevoegd en stelden de onderzoekers vast dat de schade was hersteld. Bij de niet met melatonine behandelde stukjes placentaweefsel was dat niet het geval.

Op dit moment wordt in Australië onderzocht of zwangeren met een verhoogde bloeddruk baat kunnen hebben bij een behandeling met melatonine. Gegevens over resultaten zijn op dit moment nog niet beschikbaar.

Bronnen:
Sagrillo-Fagundes L, Salustiano EMA, Rodrigo R, Markus RP, Vaillancourt C. Melatonin modulates autophagy and inflammation protecting human placental trophoblast from hypoxia/reoxygenation. J Pineal Res. 2018 Aug 9:e12520. doi: 10.1111/jpi.12520. [Epub ahead of print]

Hobson SR, Wallace EM, Kingdom JC, Hodges RJ. A Randomized Double-Blinded Placebo-Controlled Intervention Trial of Melatonin for the Prevention of Preeclampsia in Moderate- and High-Risk Women: The MELPOP Trial. Methods Mol Biol. 2018;1710:347-352. doi: 10.1007/978-1-4939-7498-6_28.

 

Er komt steeds meer bewijs voor de kankerremmende werking van melatonine. Inmiddels verschenen hierover meer dan 2000 wetenschappelijke publicaties. Uit het recentelijk verschenen overzichtsartikel van professor Stephen Bondy van de Medische Universiteit California blijkt melatonine op verschillende manieren bij de bescherming van het lichaam tegen kanker betrokken te zijn.

In de eerste plaats remt melatonine de overgang van gezonde weefselcellen in de richting van kankercellen. Dit komt doordat melatonine beschermt tegen schadelijke invloeden van toxische stoffen en straling vanuit de omgeving. De antioxidanteigenschappen van melatonine spelen hierbij een rol. In de tweede plaats remt melatonine de groeisnelheid van bestaande kankercellen. Het versterkt bovendien de werking van een behandeling (zowel medicijnen als bestraling) tegen kanker. In de derde plaats werkt melatonine beschermend tegen veranderingen binnen de chromosomen die te maken hebben met de veroudering van het lichaam.

Bij mensen met kanker is in meerdere onderzoeken vastgesteld dat zij lagere melatoninespiegels hebben dan gezonde leeftijdgenoten. Ook lijken mensen met hogere melatoninespiegels gezonder ouder te worden dan mensen met lagere melatoninespiegels. De conclusie van Bondy is dan ook dat melatonine een waardevolle toevoeging is aan de behandeling bij kanker en preventief gebruikt kan worden.

Of er bij u sprake is van een normale of juist een te lage melatoninespiegel kan worden vastgesteld door de melatoninespiegel in een ’s nachts afgenomen speekselmonster te laten meten. Deze test kun je via deze website bestellen. Je krijgt van ons, behalve de uitslag, een op basis van deze uitslag vastgesteld advies.

Bron: Bondy SC & Campbell A. Mechanisms Underlying Tumor Suppressive Properties of Melatonin. Int J Mol Sci. 2018 Jul 27;19(8). pii: E2205. doi: 10.3390/ijms19082205.

De huid houdt gelijke tred met het verouderingsproces van het lichaam en is het meest in het oog springende zichtbare verschijnsel daarvan. Veroudering van de huid heeft daarbij niet alleen met leeftijd te maken, maar ook met de hoeveelheid schadelijke invloeden van buitenaf, zoals zonlicht en de mate waarin het lichaam zich hiertegen weet te beschermen.

Melatonine in de huid speelt een rol bij herstel van DNA schade en beschermt daardoor tegen het ontstaan van huidkanker. Daarnaast beschermt melatonine tegen het ontstaan van rimpels in de huid. Hoe dit antirimpeleffect van melatonine precies werkt is nu onderzocht bij een muizenras zonder haren. Bij deze van nature kale muizen kon het effect van bestraling met UV-licht gedurende acht weken goed worden onderzocht evenals het beschermende effect van melatonine. Vergeleken met kale muizen die geen melatoninesupplement in hun voeding kregen, bleef het collageen bij de met melatonine behandelde muizen intact, bleef de huid mooi dun en ontstonden er geen rimpels. Dit effect is vergelijkbaar met een eerder onderzoek, waarbij de huid werd ingesmeerd met een crème die melatonine bevatte. Zo’n crème is echter vele malen duurder in gebruik dan melatonine in tabletvorm.

Melatonine wordt tijdens de slaap gemaakt. Als je korter slaapt maak je die nacht minder melatonine dan wanneer je die nacht normaal zou hebben geslapen. Een chronisch tekort aan slaap betekent dat je chronisch minder melatonine maakt. Voor mensen die toch al te weinig melatonine aan kunnen maken is tekort slaap daardoor dubbel vervelend. Of je van jezelf te weinig melatonine maakt kun je tegenwoordig ook meten.

Bronnen:
Park EK, Lee HJ, Lee H, Kim JH, Hwang J, Koo JI, Kim SH. The Anti-Wrinkle Mechanism of Melatonin in UVB Treated HaCaT Keratinocytes and Hairless Mice via Inhibition of ROS and Sonic Hedgehog Mediated Inflammatory Proteins. Int J Mol Sci. 2018 Jul 8;19(7). pii: E1995. doi: 10.3390/ijms19071995.

Kleszczynski K, Fischer TW. Melatonin and human skin aging. Dermatoendocrinol. 2012 Jul 1;4(3):245-52. doi: 10.4161/derm.22344.

 

 

Melatonine heeft in het lichaam een 24-uursritme. ’s Nachts is de melatoninespiegel hoog en overdag laag. Katzer en collega’s onderzochten bij vrouwen die bij hen op de afdeling Verloskunde waren bevallen of dit ook in moedermelk het geval is. Op een dag in de tweede week na de geboorte van hun kind verzamelden 54 moeders na elke voeding een kleine hoeveelheid moedermelk en noteerden ze het tijdstip van afname. Hieruit bleek dat het melatoninegehalte van moedermelk die tussen 22.00 uur ’s avonds en 10.00 uur ’s morgens was verzameld, vijfmaal zoveel melatonine bevatte dan moedermelk die overdag was verzameld.

Melatonine wordt ’s avonds en ’s nachts in onze hersenen aangemaakt. Het regelt niet alleen het slaap-waakritme, maar ook het dag-nachtritme van veel stofwisselingsprocessen in het lichaam. Moeders die kolven, moeten bij het geven van gekolfde moedermelk rekening houden met het tijdstip waarop ze de te geven moedermelk hebben gekolfd. Je moet dus ’s avonds en ‘s nachts gekolfde moedermelk niet overdag aan je baby geven om zijn normale 24-uursritme niet in de war te brengen.

Borstvoeding geven is sowieso belangrijk, omdat een baby de eerste vier maanden na de geboorte nog geen melatonine aanmaakt en dus afhankelijk is van melatonine uit de moedermelk. Omdat melatoninetekort een risicofactor is voor het krijgen van autisme, is het geven van borstvoeding bovendien belangrijk bij de preventie van autisme.

Bronnen:

Melatonin. Drugs and Lactation Database (LactMed). Bethesda (MD): National Library of Medicine (US); 2006-. PMID: 30000923 [PubMed]

Katzer D, Pauli L, Mueller A, Reutter H, Reinsberg J, Fimmers R, Bartmann P, Bagci S. Melatonin Concentrations and Antioxidative Capacity of Human Breast Milk According to Gestational Age and the Time of Day. J Hum Lact. 2016 Nov;32(4):NP105-NP110.

 

 

Bij mensen met de ziekte van Alzheimer worden lagere melatoninespiegels gevonden dan bij gezonde leeftijdgenoten. Om te zien of melatonine ook kan helpen bij de behandeling of preventie van de ziekte van Alzheimer zal eerst onderzoek bij proefdieren gedaan moeten worden. Corpas en collega’s van de universiteit van Barcelona gebruikten hiervoor een muizenstam (Tg-AD-muizen) waarvan bekend is dat ze snel dementeren. Dat komt doordat  ze drie genmutaties hebben die ook bij mensen de ziekte van Alzheimer kunnen veroorzaken. De helft van deze muizen kreeg vanaf de leeftijd van zes maanden dagelijks melatonine in de voeding. Een even grote groep kreeg voeding zonder melatonine. Ter controle werd eenzelfde aantal vergelijkbare muizen zonder alzheimer gendefecten (C57BL/6-muizen) gebruikt. Ook hiervan kreeg de helft vanaf de leeftijd van zes maanden melatonine in de voeding.

Na zes maanden werden bij alle muizen diverse tests uitgevoerd die een indruk geven over het gedrag en hun mogelijkheid tot het aanleren van nieuwe handelingen. Dit zijn standaardtests die bij veel onderzoeken bij muizen worden uitgevoerd. Ook werd bloedonderzoek gedaan en in hersenweefsel onder de microscoop gezocht naar de voor de ziekte van Alzheimer kenmerkende afwijkingen.

Uit het gedragsonderzoek bleek dat de muizen die met melatonine waren behandeld, in de tests die met geheugen en aanleren van nieuwe taken te maken hebben, veel beter presteerden dan de muizen die geen extra melatonine hadden gekregen. Ook werden in de hersenen van de met melatonine behandelde muizen veel minder afwijkingen gevonden die op de ziekte van Alzheimer wijzen. Verder werden in het bloed van de met melatonine behandelde muizen veel minder afwijkingen gezien die bij de ziekten van Alzheimer worden gevonden. De conclusie was dat een behandeling met melatonine de te verwachten alzheimerverschijnselen sterk had verminderd.

De grootste verassing werd gevonden in de controlegroep. Hier werd min of meer eenzelfde verschil gevonden tussen de wel en niet met melatonine behandelde muizen. Dit bevestigde volgens de onderzoekers dat melatonine effectief kan zijn bij de preventie en de behandeling van de ziekte van Alzheimer.

Opmerkelijk is dat in dit onderzoek C57BL/6-muizen als controlegroep werden gebruikt. Deze muizenstam kan namelijk bijna geen melatonine aanmaken door een tekort aan het enzym AANAT. Dit is het enzym dat in de pijnappelklier de aanmaak van melatonine activeert. Kennelijk was dit de onderzoekers niet bekend. Althans, in de publicatie wordt dit nergens vermeld. Zo verrassend was het dus ook weer niet dat melatonine goed hielp bij de muizen in de controlegroep.

Bronnen:

Corpas R, Griñán-Ferré C, Palomera-Ávalos V, Porquet D, García de Frutos P, Franciscato Cozzolino SM, Rodríguez-Farré E, Pallàs M, Sanfeliu C, Cardoso BR. Melatonin induces mechanisms of brain resilience against neurodegeneration. J Pineal Res. 2018 Jun 15:e12515. doi: 10.1111/jpi.12515. [Epub ahead of print]

Kennaway DJ, Voultsios A, Varcoe TJ, Moyer RW. Melatonin in mice: rhythms, response to light, adrenergic stimulation, and metabolism. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2002 Feb;282(2):R358-65.

 

 

 

 

In de Volkskrant van zaterdag 30 juni staat dat melatonine je slaap-waakritme regelt, maar niet het in slaap vallen. Dit is onjuiste en erg verwarrende informatie. Hetzelfde verwarrende nieuwsbericht verscheen op 20 februari 2013 al op de website van NAP Nieuws. Melatonine veroorzaakt wel degelijk slaperigheid en kan dus heel goed toegepast worden als slaapmiddel, zolang het maar op de juiste manier gebruikt wordt.

Het melatonineritme in je lichaam (tijdspanne waarin de melatonineaanmaak begint en eindigt ) is voor een deel genetisch bepaald. Gewoonlijk begint dat tussen 22.00 en 23.00 uur. Maar het kan ook pas na middernacht zijn (bij avondmensen) of juist te vroeg op de avond (bij ochtendmensen). Daarnaast hebben ook je leefstijl (altijd vroeg of juist laat naar bed gaan, drukte of rust tijdens het uur voordat je in bed stapt, gebruik van een beeldscherm in bed) en het tijdstip waarop het donker en weer licht wordt, invloed op de timing van je melatonineritme. Via een speekseltest kun je laten vast stellen of je een verschoven ritme hebt en hoe dit behandeld moet worden.

Op het moment dat de melatonineaanmaak in de hersenen goed op gang komt en de melatoninespiegel in het bloed scherp stijgt, krijg je een ‘ga-naar-bed-signaal’ doordat je slaperig wordt. Als je te weinig melatonine aanmaakt is dat ‘ga-naar-bed-signaal’ zwak en kan het zijn dat je nauwelijks slaperig wordt en moeite hebt om in slaap te vallen. Ook kan het ertoe leiden dat je ’s nachts vaker wakker wordt en dan moeilijk weer in slaap valt. Lage melatoninespiegels komen vooral voor bij ouderen. Voor hen heeft een lage dosis melatonine (1 mg) een halfuur tot een uur voor het naar bed gaan wel degelijk zin. Lage melatoninespiegels zien we ook vaker bij mensen met een autistische stoornis en/of een verstandelijke beperking. Zij kunnen eveneens baat hebben bij een lage dosis melatonine.

Bij ongeveer een op de tien mensen doet zich het probleem voor dat ze melatonine erg traag afbreken, waardoor de ’s avonds ingenomen dosis de volgende avond nog niet geheel is verdwenen. Een nieuw ingenomen tablet stapelt zich als het ware bovenop het restant. Bij dagelijks gebruik zal op deze manier de melatoninespiegel na enkele weken dag en nacht hoog zijn, waardoor het slaapcentrum ongevoelig wordt voor melatonine. Het effect neemt dan af. Je moet dan een week stoppen en daarna de dosis verlagen.  Helaas wordt bij melatonine in de winkel geen goede bijsluiter met duidelijke informatie over de voor- en nadelen van melatonine verstrekt. Op melatonine.nu staat een goede bijsluiter (Melatonine bijsluiter) die wel alle informatie geeft over melatonine.

 

Recent onderzoek in Australië toont aan dat melatonine, in combinatie met adviezen over slaaphygiëne, effectief is bij de behandeling van een vertraagde slaapfasestoornis (‘avondmensen’). In dat geval lukt het niet om op een normale tijd in slaap te vallen en hebben mensen ’s morgens moeite om op een normaal tijdstip wakker te worden. De oorzaak hiervan is een verschoven ritme van de inwendige biologische klok; de melatonineafgifte komt op een te laat tijdstip op gang.

Onderzocht werd of innemen van melatonine 0,5 mg een uur vóór het gewenste tijdstip van naar bed gaan, in combinatie met het op vaste tijden naar bed gaan, ervoor kon zorgen dat men sneller in slaap viel. Tijdstip van naar bed gaan, in slaap vallen, eventueel nachtelijk wakker worden en ’s morgens ontwaken werden geregistreerd door middel van actigrafie (registratieapparaat in polsbandje). Voorafgaand aan de behandeling werd het eigen melatonineritme in speeksel gemeten. Dit werd in de laatste week van de behandeling herhaald.

Het onderzoek werd ‘dubbelblind’ uitgevoerd. Dat betekent dat de deelnemers aan het onderzoek niet wisten of ze een maand lang echte melatonine slikten of een identiek ogend tabletje zonder werkzame inhoud. Er deden 116 mensen (62 mannen en 54 vrouwen) tussen 17 en 64 jaar mee aan het onderzoek.

Het resultaat van het onderzoek is dat deelnemers in de melatoninegroep gemiddeld twee uur vroeger naar bed konden gaan dan ze gewend waren. Ze vielen dan sneller in slaap dan de placebogroep. Hun totale slaapduur nam met een uur toe en hun biologische klok was een halfuur naar voren geschoven. ’s Morgens konden ze gemakkelijker opstaan.

Het is opmerkelijk dat bij dit onderzoek een lage dosis melatonine (0,5mg) al een gunstig resultaat opleverde. Dit past bij de huidige opvatting dat vaak onnodig een te hoge dosis melatonine wordt voorgeschreven.

Bron: Sletten TL, Magee M, Murray JM, Gordon CJ, Lovato N, Delayed Sleep on Melatonin (DelSoM) Study Group. Efficacy of melatonin with behavioural sleep-wake scheduling for delayed sleep-wake phase disorder: A double-blind, randomised clinical trial. PLoS Med. 2018 Jun 18;15(6):e1002587. doi: 10.1371/journal.pmed.1002587 (gratis)

 

Melatonine is niet alleen belangrijk voor een gezonde slaap, maar helpt als ontstekingsremmer ook bij het voorkomen van ontstekingen. Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat mensen met hardnekkige tandvleesontsteking een veel lagere melatoninespiegel hebben dan mensen met gezond tandvlees.

Naarmate de tandvleesontsteking ernstiger was, bleek bovendien dat de melatoninespiegel nog lager was dan bij mensen met een milde vorm van tandvleesontsteking. Omdat melatonine een ontstekingsremmer is, trekken de onderzoekers de conclusie dat door het tekort aan melatonine de bescherming tegen bacteriën en andere ziektekiemen is verminderd. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of een behandeling met melatonine effectief is bij tandvleesontstekingen. Aannemelijk is dat dit onderzoek met melatonine succesvol zal blijken te zijn.

Bij een behandeling van tandvleesontsteking met melatonine is het belangrijk om het melatoninetablet niet meteen in te slikken. Het beste effect zal verwacht mogen worden door het tablet fijn te kauwen en, vermengd met speeksel, eerst 3 minuten met de tong in de mond heen en weer te bewegen. Behalve een behandeling met melatonine, is het overigens verstandig om de tandarts eerst het gebit te laten controleren.

Bronnen: Nabavi SM, Nabavi SF, Sureda A, Xiao J, Dehpour AR, Shirooie S, Silva AS, Baldi A, Khan H, Daglia M. Anti-inflammatory effects of Melatonin: a mechanistic review. Crit Rev Food Sci Nutr. 2018 Jun 14:1-62. doi: 10.1080/10408398.2018.1487927. [Epub ahead of print]
Lodhi K, Saimbi CS, Khan MA, Nath C, Shukla R. Evaluation of melatonin levels in saliva in gingivitis and periodontitis cases: A pilot study. Contemp Clin Dent. 2016 Oct-Dec;7(4):519-523.
Virto L, Haugen HJ, Fernández-Mateos P, Cano P, González J, Jiménez-Ortega V, Esquifino Al, Sanz M. Melatonin expression in periodontitis and obesity: An experimental in-vivo investigation. J Periodontal Res. 2018 Jun 14. doi: 10.1111/jre.12571. [Epub ahead of print]