cytokinen – Wetenschappelijk Melatonine platform

Nieuw onderzoek met melatonine tegen COVID-19

Het risico op ernstiger beloop van COVID neemt bij behandeling met melatonine met de helft af en het sterfterisico is zelfs driemaal lager dan zonder melatonine. Het herstel verloopt tijdens behandeling met melatonine zelfs bijna viermaal sneller dan zonder melatonine (zie forest plot hieronder). Dit blijkt uit een meta-analyse van gegevens van meerdere onderzoeken met melatonine bij mensen met COVID (Lan 2022). Deze meta-analyse werd begin 2022 gepubliceerd. Hierna verscheen er nog een publicatie over dubbelblind onderzoek met melatonine bij patiënten met COVID (Fogleman 2022) met min of meer dezelfde gunstige uitkomsten.

Helaas werd bij geen van de deelnemers gemeten hoeveel melatonine ze zelf aanmaakten. Dit is merkwaardig, omdat zo’n meting een uitgelezen kans is om vast te stellen of iedereen gebaat is bij een behandeling met melatonine, of dat dit vooral geldt voor mensen die zelf (te) weinig melatonine aanmaken. Een onderzoek om erachter te komen of een auto na het toevoegen van 10 liter benzine meer kilometers kan afleggen dan een auto waaraan men geen 10 liter benzine extra toevoegt, is immers ook geen goed onderzoek als niet voor het tanken wordt gemeten hoeveel benzine er al in elke tank zit.

Daarnaast heeft melatonine een dubbele invloed op onze weerstand tegen infectieziekten. Aan de ene kant activeert het de weerstand tegen bacteriën en virussen. Tegelijkertijd voorkomt melatonine dat het immuunsysteem bij een infectieziekte overreageert. Dat laatste gebeurt bij COVID-19. Het coronavirus veroorzaakt zo’n heftige reactie van het immuunsysteem, dat het overmatig veel cytokinen (afweerstoffen) produceert (cytokinenstorm). Hierdoor worden behalve het coronavirus ook de longweefselcellen aangevallen. Dit veroorzaakt een acute longbeschadiging (ALI = acute lung injury) en het acute respiratory distress syndroom (ARDS). Dit zijn de complicaties die leiden tot langdurige opnames op de IC vanwege de noodzakelijke beademing. Het zijn ook de belangrijkste oorzaken van overlijden aan een corona-infectie.

In de dubbelblindstudie van Farnoosh werd ook onderzocht op welke manier het immuunsysteem van de deelnemers reageerde op de behandeling met melatonine. Hierbij werd gedurende de opname in het bloed de hoeveelheid gemeten van allerlei stoffen die met ontstekingen en immuniteit te maken hebben. Een van de belangrijkste bevindingen was dat de hoeveelheid cytokinen bij patiënten die met melatonine waren behandeld duidelijk lager was dan die in de controlegroep.

Er zijn inmiddels ongeveer 200 wetenschappelijke publicaties over de rol van melatonine bij de bescherming tegen COVID-19 en bij de behandeling verschenen. In een systematic review maken Molina-Carballo en collega’s (2022) een analyse van wat op dat moment bekend is over de rol van melatonine bij de afweer tegen infecties en COVID-19 in het bijzonder. Een systematic review is een op gestructureerde wijze uitgevoerd literatuuronderzoek. In een systematic review wordt antwoord gegeven op een centrale vraag door alle relevante onderzoeken inzichtelijk samen te vatten. Een systematic review is daardoor een efficiënte en betrouwbare informatiebron voor artsen, beleidsmakers en onderzoekers.

Ondanks de gunstige resultaten van wetenschappelijk onderzoek met melatonine bestaat er nog veel weerstand tegen het gebruik van melatonine bij de behandeling van COVID-19. Komt dat misschien doordat de meeste mensen, inclusief artsen, denken dat melatonine alleen te maken heeft met slaap? Of is het conservatisme? Nieuwe medicijnen worden doorgaans alleen voorgeschreven als ze in een behandelprotocol zijn opgenomen. En een behandelprotocol vereist nu eenmaal jaren van voorbereiding. Ook zit er op melatonine geen patent. De farmaceutische industrie is daarom niet geïnteresseerd in kostbaar onderzoek met melatonine.

Meer info over melatonine en COVID-19

Meten van je eigen melatoninespiegel

Bronnen:

Lan SH, Lee HZ, Chao CM, Chang SP, Lu LC, Lai CC. Efficacy of melatonin in the treatment of patients with COVID-19: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. J Med Virol. 2022 May;94(5):2102-2107.

Fogleman C, Cohen D, Mercier A, Farrell D, Rutz J, Bresz K, Vernon T. A Pilot of a Randomized Control Trial of Melatonin and Vitamin C for Mild-to-Moderate COVID-19. J Am Board Fam Med. 2022 Jul-Aug;35(4):695-707.

Molina-Carballo A, Palacios-López R, Jerez-Calero A, Augustín-Morales MC, Agil A, Muñoz-Hoyos A, Muñoz-Gallego A. Protective Effect of Melatonin Administration against SARS-CoV-2 Infection: A Systematic Review. Curr Issues Mol Biol. 2021 Dec 22;44(1):31-45.

Melatonine blijkt in eerste dubbelblindstudie effectief tegen COVID-19

Er zijn inmiddels meer dan honderd wetenschappelijke publicaties over het gunstige effect van melatonine bij de behandeling van COVID-19 verschenen. Ook zijn nu de eerste gunstige resultaten van een dubbelblind onderzoek met melatonine gepubliceerd. Toch bestaat er nog veel weerstand tegen het gebruik van melatonine bij de behandeling van COVID-19. Komt dat misschien doordat de meeste mensen, inclusief artsen, denken dat melatonine alleen te maken heeft met slaap? Of dat melatonine een hormoon zou zijn, wat het echter niet is.

Melatonine wordt in de pijnappelklier van de hersenen alleen ’s nachts aangemaakt, en reguleert het slaap-waakcentrum. Pas sinds kort is bekend dat melatonine ook in andere weefselcellen zelfs overdag wordt aangemaakt en ter plekke belangrijke functies vervult. Zo werkt melatonine daar als antioxidant en beschermt het weefselcellen tegen schadelijke invloed van vrije radicalen.
Daarnaast heeft melatonine een dubbele invloed op onze weerstand tegen infectieziekten. Aan de ene kant activeert het de weerstand tegen bacteriën en virussen. Tegelijkertijd voorkomt melatonine dat het immuunsysteem bij een infectieziekte overreageert. Dat laatste gebeurt bij COVID-19. Het coronavirus veroorzaakt zo’n heftige reactie van het immuunsysteem, dat het overmatig veel cytokinen (afweerstoffen) produceert (cytokinenstorm). Hierdoor worden behalve het coronavirus ook de longweefselcellen aangevallen. Dit veroorzaakt een acute longbeschadiging (ALI = acute lung injury) en het acute respiratory distress syndroom (ARDS). Dit zijn de complicaties die leiden tot langdurige opnames op de IC vanwege de noodzakelijke beademing. Het zijn ook de belangrijkste oorzaken van overlijden aan een corona-infectie.

Op dit moment zijn er ten minste acht dubbelblindstudies gaande naar het effect van melatonine bij de behandeling van COVID-19. Van de eerste hiervan zijn nu de resultaten bekend. Bij deze eerste dubbelblindstudie werden 44 ziekenhuispatiënten met matige tot ernstige klachten behandeld met driemaal daags 3 mg melatonine of een placebo. Daarnaast kreeg iedereen de gebruikelijke ziekenhuis behandeling. De 24 patiënten die melatonine kregen vertoonden een significante verbetering van de klachten, zoals hoesten, kortademigheid en vermoeidheid. De longafwijkingen waren minder ernstig en de bloedafwijkingen waren minder ernstig dan die van de controlegroep. Tot slot was de opnameduur van de met melatonine behandelde groep korter dan in de controlegroep.

In deze dubbelblindstudie werd ook onderzocht op welke manier het immuunsysteem bij de deelnemers reageerde op de behandeling met melatonine. Hierbij werd gedurende de opname in het bloed de hoeveelheid gemeten van allerlei stoffen die met ontstekingen en immuniteit te maken hebben. Een van de belangrijkste bevindingen was dat de hoeveelheid cytokinen bij patiënten die met melatonine waren behandeld duidelijk lager was dan die in de controlegroep. Helaas was bij geen van de patiënten voorafgaand aan de behandeling met melatonine gemeten of er sprake was van lage melatoninespiegels. Mensen die te weinig melatonine aanmaken lopen namelijk waarschijnlijk meer kans om na besmetting met het coronavirus een ernstiger beloop van de COVID-19 infectie door te maken. Meting van de melatoninespiegel is een eenvoudig onderzoek. De hoogte ervan kan in een speekselmonster worden bepaald. Deze meting kun je via deze website aanvragen.

De vraag is nu waarom artsen nog steeds aarzelen om melatonine te gebruiken bij de behandeling van COVID-19 patiënten. Waarschijnlijk heeft dat te maken met een soort van conservatisme. Nieuwe medicijnen worden doorgaans alleen voorgeschreven wanneer ze in een behandelprotocol zijn opgenomen. En een behandelprotocol vereist nu eenmaal jaren van voorbereiding. Ook zit er op melatonine geen patent. De farmaceutische industrie is daarom niet geïnteresseerd in kostbaar onderzoek met melatonine.

In een recentelijk verschenen publicatie doet een aantal artsen onder leiding van Gregory Brown een beroep op de medische wereld om de gunstige werking van melatonine bij COVID-19 serieus te nemen. COVID-19 zal de komende jaren niet verdwijnen en melatonine is een goedkoop en veilig middel.

Bronnen

Brown GM, Pandi-Perumal SR, Pupko H, Kennedy JL, Cardinali DP. Melatonin as an Add-On Treatment of COVID-19 Infection: Current Status. Diseases. 2021 Sep 20;9(3):64.

Farnoosh, G., Akbariqomi, M., Badri, T., Bagheri, M., Izadi, M., Saeedi-Boroujeni, A., Rezaie, E., Ghaleh, H.E.G., Aghamollaei, H., Fasihi Ramandi, M. et al. Efficacy of a Low Dose of Melatonin as an Adjunctive Therapy in Hospitalized Patients with COVID-19: A Randomized, Double-blind Clinical Trial. Arch. Med Res. 2021.

Hosseini, A., Esmaeili Gouvarchin Ghaleh, H., Aghamollaei, H., Fasihi Ramandi, M., Alishiri, G., Shahriary, A., Hassanpour, K., Tat, M., Farnoosh, G. Evaluation of Th1 and Th2 mediated cellular and humoral immunity in patients with COVID-19 following the use of melatonin as an adjunctive treatment. Eur. J. Pharmacol. 2021, 904, 174193.

Mannen gevoeliger voor coronavirus dan vrouwen

Mannen zijn kwetsbaarder voor een corona-infectie dan vrouwen. Uit cijfers van het RIVM blijkt dat meer dan 60 procent van de patiënten die in het ziekenhuis opgenomen zijn (geweest) man is, terwijl mannen even vaak een corona-infectie oplopen als vrouwen. Ook overlijden er tweemaal zoveel mannen dan vrouwen aan een corona-infectie dan vrouwen. Dit is niet alleen in Nederland zo; ook elders blijken mannen kwetsbaarder te zijn dan vrouwen.

Voor dit man-vrouwverschil doen diverse verklaringen de ronde. Zo zouden mannen vaker roken dan vrouwen. Op zich klopt dit, maar dat geldt vooral voor jongeren en veel minder voor ouderen. Een plausibelere verklaring is wellicht dat het immuunsysteem van vrouwen actiever zou werken dan dat van mannen. Ook bij andere infectieziekten, zoals influenza, worden mannen vaker en ernstiger ziek dan vrouwen. Dit zou kunnen komen doordat mannen ‘s nachts minder melatonine aanmaken dan vrouwen en de melatoninespiegel van mannen daardoor lager is.

De rol van melatonine in het afremmen van het ziekteproces is vrij complex. Bij een virusinfectie wordt het immuunsysteem geactiveerd. Dat is een nuttige reactie van het menselijk lichaam om het virus te bestrijden. Het coronavirus veroorzaakt echter zo’n heftige reactie van het immuunsysteem, dat het NLRP3-inflammasoom wordt geactiveerd. Daardoor worden overmatig veel cytokinen (afweerstoffen) geproduceerd. Deze extreme reactie kan leiden tot de uitstoot van zoveel cytokinen (cytokinenstorm) dat niet alleen het coronavirus wordt aangevallen, maar ook eigen longweefselcellen. Melatonine remt het NLRP3-inflammasoom af en draagt er daardoor toe bij dat het immuunsysteem minder snel ontregeld raakt bij ernstige virusinfecties. Uit dierproeven blijkt bovendien dat melatonine het longweefsel beschermt tegen de schade van het ontstekingsproces en het zuurstoftekort dat daarmee gepaard gaat.

Ongeveer 10 procent van de mensen maakt te weinig melatonine aan. Of je te weinig melatonine aanmaakt, weet je niet van jezelf. Als je te weinig melatonine aanmaakt betekent dat namelijk niet per definitie dat je slecht slaapt. Wel is bekend geworden dat mensen die te weinig melatonine aanmaken veel slechter tegen koffie kunnen dan mensen die veel melatonine aanmaken. Je ziet dan ook vaak dat mensen die te weinig melatonine aanmaken ’s avonds geen koffie drinken omdat ze anders niet goed in slaap kunnen vallen.

Of je wel of niet te weinig melatonine aanmaakt kan alleen vastgesteld worden door het meten van je melatoninespiegel. Via deze website kun je zo’n meting aanvragen. Samen met de uitslag ontvang je dan een persoonlijk advies.

In Spanje loopt inmiddels een groot dubbelblind onderzoek met melatonine tegen een corona-infectie. Het onderzoek wordt uitgevoerd bij mensen die in de gezondheidszorg werken en daarmee verhoogd risico lopen op een corona-infectie.

Bronnen

Jin JM, Bai P, He W, et al. Gender Differences in Patients With COVID-19: Focus on Severity and Mortality. Front Public Health. 2020;8:152. Published 2020 Apr 29

García IG, Rodriguez-Rubio M, Mariblanca AR, et al. A randomized multicenter clinical trial to evaluate the efficacy of melatonin in the prophylaxis of SARS-CoV-2 infection in high-risk contacts (MeCOVID Trial): A structured summary of a study protocol for a randomised controlled trial. Trials. 2020;21(1):466. Published 2020 Jun 3

Reiter RJ, Sharma R, Ma Q, Dominquez-Rodriguez A, Marik PE, Abreu-Gonzalez P. Melatonin Inhibits COVID-19-induced Cytokine Storm by Reversing Aerobic Glycolysis in Immune Cells: A Mechanistic Analysis [published online ahead of print, 2020 May 11]. Med Drug Discov.

COVID-19 extra gevaarlijk voor mensen met een verstandelijke beperking

Mensen met verstandelijke beperking raken gemakkelijker besmet en worden ernstiger ziek als ze in contact zijn geweest met iemand met een corona-infectie. Het sterftecijfer is bovendien hoger. De kans op overlijden is nog groter als behalve van een verstandelijke beperking sprake is van een autistische spectrumstoornis. dit blijkt uit gegevens Pennsylvania en New York, twee Amerikaanse staten die cijfers over het voorkomen van COVID-19 bij mensen met een verstandelijke beperking apart registreren.

De verklaring die daarvoor wordt gegeven, is simpel. Mensen met een verstandelijke beperking wonen vaker in groepen en houden minder goed afstand tot elkaar. Velen van hen hebben bovendien bijkomende lichamelijke aandoeningen. Deze argumenten klinken logisch en zijn moeilijk te weerleggen. Maar waarom zijn kinderen en volwassenen met een autistische stoornis dan zo bevattelijk voor een corona-infectie, waarom worden ze zoveel ernstiger ziek en waarom overlijden ze bijna tweemaal zo vaak als anderen met een beperking?

Een aanvullende verklaring hiervoor is wellicht dat mensen met een verstandelijke beperking, en vooral diegenen met een autistische spectrumstoornis, vaak een lage melatoninespiegel hebben.

Bij een virusinfectie wordt het immuunsysteem geactiveerd. Dat is een nuttige reactie van het lichaam om het virus te bestrijden. Het coronavirus veroorzaakt echter zo’n heftige reactie van het immuunsysteem dat het NLRP3-inflammasoom wordt geactiveerd en overmatig veel cytokinen (afweerstoffen) worden geproduceerd. Deze extreme reactie kan leiden tot de uitstoot van zoveel cytokinen, dat behalve het virus ook eigen weefselcellen worden aangevallen.

Melatonine regelt het slaap-waakritme, maar is ook werkzaam als ontstekingsremmer en antioxidant bij door virussen veroorzaakte acute longbeschadiging (ALI = acute lung injury) en het acute respiratory distress syndrome (ARDS). Deze complicaties leiden tot langdurige opnames op de IC vanwege de noodzakelijke beademing en ze zijn de belangrijkste oorzaak van overlijden aan een corona-infectie. Melatonine remt het NLRP3-inflammasoom af en draagt er daardoor toe bij dat het immuunsysteem minder snel ontregeld raakt bij ernstige virusinfecties.

Er loopt momenteel in Spanje een groot dubbelblindonderzoek bij mensen die in de gezondheidszorg werken en daarmee een verhoogd risico op besmetting lopen. Zo kan worden aangetoond of melatonine inderdaad helpt bij de preventie en behandeling van COVID-19. Dit onderzoek zou ook bij mensen met een verstandelijke beperking en personeel in instellingen gedaan moeten worden. Behandeling met melatonine kan uiteraard ook plaatsvinden zonder dat sprake is van een dubbelblind onderzoek.

Bronnen

Turk MA, Landes SD, Formica MK, Goss KD. Intellectual and developmental disability and COVID-19 case-fatality trends: TriNetX analysis [published online ahead of print, 2020 May 24]. Disabil Health J. 2020;100942

Shapiro J. COVID-19 Infections And Deaths Are Higher Among Those With Intellectual Disabilities

SPAN Parent Advocary Network. Coronavirus (COVID-19) and Your Child with a Disability

Eerste dubbelblind onderzoek naar melatonine bij COVID-19 van start

In Spaanse ziekenhuizen is een groot dubbelblind onderzoek met melatonine tegen een corona-infectie van start gegaan. Het onderzoek wordt uitgevoerd bij mensen die in de gezondheidszorg werken en daarmee een verhoogd risico op infectie met het coronavirus lopen. Deelnemers worden vooraf op COVID-19 getest, omdat alleen gezondheidsmedewerkers die nog geen corona hebben gehad, meedoen aan het onderzoek.

Voor het onderzoek moeten de deelnemers elke avond voor het slapengaan een tablet innemen. De helft van de deelnemers krijgt een tablet met 2 mg melatonine en de andere helft een tablet dat er hetzelfde uitziet, maar waar geen melatonine in zit (placebo). Tijdens het onderzoek wordt bijgehouden of de deelnemers ziekteverschijnselen (zoals keelpijn, hoesten en koorts) krijgen. Na drie maanden wordt bij iedereen een bloedtest gedaan om vast te stellen wie een corona-infectie heeft doorgemaakt.

Het onderzoek heeft twee doelen. Allereerst om te zien of gezondheidswerkers die melatonine krijgen en tijdens het onderzoek een corona-infectie oplopen, daar minder ziek van worden dan mensen die het placebo slikken. Het tweede doel is vast te stellen of mensen die besmet raken en melatonine slikken, misschien zo weinig ziekteverschijnselen ontwikkelen dat het niet eens opvalt dat ze een corona-infectie doormaken. Dat komt pas aan het licht als in de bloedtest die na drie maanden wordt afgenomen, antistoffen tegen het coronavirus worden aangetroffen.

Dat melatonine bij een corona-infectie mogelijk effectief is, heeft verschillende redenen. Allereerst is melatonine een bekende ontstekingsremmer en antioxidant. Het is werkzaam bij door virussen veroorzaakte acute longbeschadiging (ALI = acute lung injury) en het acute respiratory distress syndroom (ARDS). Dit zijn de complicaties die leiden tot langdurige opnames op de IC vanwege de noodzakelijke beademing. Het zijn ook de belangrijkste oorzaken van overlijden aan een corona-infectie. Daarnaast verlicht melatonine de slaapproblemen die zich tijdens de corona-infectie voordoen. Voldoende slaap is van groot belang bij de genezing van iedere infectieziekte, ongeacht de oorzaak ervan.

Sinds het begin van de uitbraak van de corona epidemie is er door diverse wetenschappers op gewezen dat melatonine eigenschappen bezit waardoor het bij de behandeling van corona ingezet zou kunnen worden. Want het gunstige effect bij de behandeling van diverse andere virusziekten is inmiddels al lang bekend. De exacte werking bij afremmen van het ziekteproces is vrij complex. Bij een virusinfectie wordt ons immuunsysteem geactiveerd. Dat is een nuttige reactie van het menselijk lichaam om het virus te bestrijden. Het coronavirus veroorzaakt echter zo’n heftige reactie van het immuunsysteem, dat het NLRP3-inflammasoom wordt geactiveerd. Daardoor worden overmatig veel cytokinen (afweerstoffen) geproduceerd. Deze extreme reactie kan leiden tot de uitstoot van zoveel cytokinen (cytokinenstorm) dat niet alleen het coronavirus wordt aangevallen, maar ook eigen longweefselcellen. Melatonine remt het NLRP3-inflammasoom af en draagt er daardoor toe bij dat het immuunsysteem minder snel ontregeld raakt bij ernstige virusinfecties. Uit dierproeven blijkt bovendien dat melatonine het longweefsel beschermt tegen de schade van het ontstekingsproces en het zuurstoftekort dat daarmee gepaard gaat. Reden genoeg om melatonine ook bij mensen met een corona infectie in te zetten.

Bronnen

Shneider A, Kudriavtsev A, Vakhrusheva A. Can melatonin reduce the severity of COVID-19 pandemic? Published online ahead of print, 2020 Apr 29. Int Rev Immunol. 2020;1‐10

Zhang R, Wang X, Ni L, et al. COVID-19: Melatonin as a potential adjuvant treatment. Published online ahead of print, 2020 Mar 23. Life Sci. 2020;117583