Tag: melatonine zelftest

Melatonine blijkt in eerste dubbelblindstudie effectief tegen COVID-19

Er zijn inmiddels meer dan honderd wetenschappelijke publicaties over het gunstige effect van melatonine bij de behandeling van COVID-19 verschenen. Ook zijn nu de eerste gunstige resultaten van een dubbelblind onderzoek met melatonine gepubliceerd. Toch bestaat er nog veel weerstand tegen het gebruik van melatonine bij de behandeling van COVID-19. Komt dat misschien doordat de meeste mensen, inclusief artsen, denken dat melatonine alleen te maken heeft met slaap? Of dat melatonine een hormoon zou zijn, wat het echter niet is.

Melatonine wordt in de pijnappelklier van de hersenen alleen ’s nachts aangemaakt, en reguleert het slaap-waakcentrum. Pas sinds kort is bekend  dat melatonine ook in andere weefselcellen zelfs overdag wordt aangemaakt en ter plekke belangrijke functies vervult. Zo werkt melatonine daar als antioxidant en beschermt het weefselcellen tegen schadelijke invloed van vrije radicalen.
Daarnaast heeft melatonine een dubbele invloed op onze weerstand tegen infectieziekten. Aan de ene kant activeert het de weerstand tegen bacteriën en virussen. Tegelijkertijd voorkomt melatonine dat het immuunsysteem bij een infectieziekte overreageert. Dat laatste gebeurt bij COVID-19. Het coronavirus veroorzaakt zo’n heftige reactie van het immuunsysteem, dat het overmatig veel cytokinen (afweerstoffen) produceert (cytokinenstorm). Hierdoor worden behalve het coronavirus ook de longweefselcellen aangevallen. Dit veroorzaakt een acute longbeschadiging (ALI = acute lung injury) en het acute respiratory distress syndroom (ARDS). Dit zijn de complicaties die leiden tot langdurige opnames op de IC vanwege de noodzakelijke beademing. Het zijn ook de belangrijkste oorzaken van overlijden aan een corona-infectie.

Op dit moment zijn er ten minste acht dubbelblindstudies gaande naar het effect van melatonine bij de behandeling van COVID-19. Van de eerste hiervan zijn nu de resultaten bekend. Bij deze eerste dubbelblindstudie werden 44 ziekenhuispatiënten met matige tot ernstige klachten behandeld met driemaal daags 3 mg melatonine of een placebo. Daarnaast kreeg iedereen de gebruikelijke ziekenhuis behandeling. De 24 patiënten die melatonine kregen vertoonden een significante verbetering van de klachten, zoals hoesten, kortademigheid en vermoeidheid. De longafwijkingen waren minder ernstig en de bloedafwijkingen waren minder ernstig dan die van de controlegroep. Tot slot was de opnameduur van de met melatonine behandelde groep korter dan in de controlegroep.

In deze dubbelblindstudie werd ook onderzocht op welke manier het immuunsysteem bij de deelnemers reageerde op de behandeling met melatonine. Hierbij werd gedurende de opname in het bloed de hoeveelheid gemeten van allerlei stoffen die met ontstekingen en immuniteit te maken hebben. Een van de belangrijkste bevindingen was dat de hoeveelheid cytokinen bij patiënten die met melatonine waren behandeld duidelijk lager was dan die in de controlegroep. Helaas was bij geen van de patiënten voorafgaand aan de behandeling met melatonine gemeten of er sprake was van lage melatoninespiegels. Mensen die te weinig melatonine aanmaken lopen namelijk waarschijnlijk meer kans om na besmetting met het coronavirus een ernstiger beloop van de COVID-19 infectie door te maken. Meting van de melatoninespiegel is een eenvoudig onderzoek. De hoogte ervan kan in een speekselmonster worden bepaald. Deze meting kun je via deze website aanvragen.

De vraag is nu waarom artsen nog steeds aarzelen om melatonine te gebruiken bij de behandeling van COVID-19 patiënten. Waarschijnlijk heeft dat te maken met een soort van conservatisme. Nieuwe medicijnen worden doorgaans alleen voorgeschreven wanneer ze in een behandelprotocol zijn opgenomen. En een behandelprotocol vereist nu eenmaal jaren van voorbereiding. Ook zit er op melatonine geen patent. De farmaceutische industrie is daarom niet geïnteresseerd in kostbaar onderzoek met melatonine.

In een recentelijk verschenen publicatie doet een aantal artsen onder leiding van Gregory Brown een beroep op de medische wereld om de gunstige werking van melatonine bij COVID-19 serieus te nemen. COVID-19 zal de komende jaren niet verdwijnen en melatonine is een goedkoop en veilig middel.

Bronnen

Brown GM, Pandi-Perumal SR, Pupko H, Kennedy JL, Cardinali DP. Melatonin as an Add-On Treatment of COVID-19 Infection: Current Status. Diseases. 2021 Sep 20;9(3):64.

Farnoosh, G., Akbariqomi, M., Badri, T., Bagheri, M., Izadi, M., Saeedi-Boroujeni, A., Rezaie, E., Ghaleh, H.E.G., Aghamollaei, H., Fasihi Ramandi, M. et al. Efficacy of a Low Dose of Melatonin as an Adjunctive Therapy in Hospitalized Patients with COVID-19: A Randomized, Double-blind Clinical Trial. Arch. Med Res. 2021.

Hosseini, A., Esmaeili Gouvarchin Ghaleh, H., Aghamollaei, H., Fasihi Ramandi, M., Alishiri, G., Shahriary, A., Hassanpour, K., Tat, M., Farnoosh, G. Evaluation of Th1 and Th2 mediated cellular and humoral immunity in patients with COVID-19 following the use of melatonin as an adjunctive treatment. Eur. J. Pharmacol. 2021, 904, 174193.

Mannen gevoeliger voor coronavirus dan vrouwen

Mannen zijn kwetsbaarder voor een corona-infectie dan vrouwen. Uit cijfers van het RIVM blijkt dat meer dan 60 procent van de patiënten die in het ziekenhuis opgenomen zijn (geweest) man is, terwijl mannen even vaak een corona-infectie oplopen als vrouwen. Ook overlijden er tweemaal zoveel mannen dan vrouwen aan een corona-infectie dan vrouwen. Dit is niet alleen in Nederland zo; ook elders blijken mannen kwetsbaarder te zijn dan vrouwen.

Voor dit man-vrouwverschil doen diverse verklaringen de ronde. Zo zouden mannen vaker roken dan vrouwen. Op zich klopt dit, maar dat geldt vooral voor jongeren en veel minder voor ouderen. Een plausibelere verklaring is wellicht dat het immuunsysteem van vrouwen actiever zou werken dan dat van mannen. Ook bij andere infectieziekten, zoals influenza, worden mannen vaker en ernstiger ziek dan vrouwen. Dit zou kunnen komen doordat mannen ’s nachts minder melatonine aanmaken dan vrouwen en de melatoninespiegel van mannen daardoor lager is.

De rol van melatonine in het afremmen van het ziekteproces is vrij complex. Bij een virusinfectie wordt het immuunsysteem geactiveerd. Dat is een nuttige reactie van het menselijk lichaam om het virus te bestrijden. Het coronavirus veroorzaakt echter zo’n heftige reactie van het immuunsysteem, dat het NLRP3-inflammasoom wordt geactiveerd. Daardoor worden overmatig veel cytokinen (afweerstoffen) geproduceerd. Deze extreme reactie kan leiden tot de uitstoot van zoveel cytokinen (cytokinenstorm) dat niet alleen het coronavirus wordt aangevallen, maar ook eigen longweefselcellen. Melatonine remt het NLRP3-inflammasoom af en draagt er daardoor toe bij dat het immuunsysteem minder snel ontregeld raakt bij ernstige virusinfecties. Uit dierproeven blijkt bovendien dat melatonine het longweefsel beschermt tegen de schade van het ontstekingsproces en het zuurstoftekort dat daarmee gepaard gaat.

Ongeveer 10 procent van de mensen maakt te weinig melatonine aan. Of je te weinig melatonine aanmaakt, weet je niet van jezelf. Als je te weinig melatonine aanmaakt betekent dat namelijk niet per definitie dat je slecht slaapt. Wel is bekend geworden dat mensen die te weinig melatonine aanmaken veel slechter tegen koffie kunnen dan mensen die veel melatonine aanmaken. Je ziet dan ook vaak dat mensen die te weinig melatonine aanmaken ’s avonds geen koffie drinken omdat ze anders niet goed in slaap kunnen vallen.

Of je wel of niet te weinig melatonine aanmaakt kan alleen vastgesteld worden door het meten van je melatoninespiegel. Via deze website kun je zo’n meting aanvragen. Samen met de uitslag ontvang je dan een persoonlijk advies.

In Spanje loopt inmiddels een groot dubbelblind onderzoek met melatonine tegen een corona-infectie. Het onderzoek wordt uitgevoerd bij mensen die in de gezondheidszorg werken en daarmee verhoogd risico lopen op een corona-infectie.

Bronnen

Jin JM, Bai P, He W, et al. Gender Differences in Patients With COVID-19: Focus on Severity and Mortality. Front Public Health. 2020;8:152. Published 2020 Apr 29

García IG, Rodriguez-Rubio M, Mariblanca AR, et al. A randomized multicenter clinical trial to evaluate the efficacy of melatonin in the prophylaxis of SARS-CoV-2 infection in high-risk contacts (MeCOVID Trial): A structured summary of a study protocol for a randomised controlled trial. Trials. 2020;21(1):466. Published 2020 Jun 3

Reiter RJ, Sharma R, Ma Q, Dominquez-Rodriguez A, Marik PE, Abreu-Gonzalez P. Melatonin Inhibits COVID-19-induced Cytokine Storm by Reversing Aerobic Glycolysis in Immune Cells: A Mechanistic Analysis [published online ahead of print, 2020 May 11]. Med Drug Discov.

Melatonine en zwangerschap op latere leeftijd

Naarmate een vrouw ouder wordt, neemt haar vruchtbaarheid langzaam af. Dit komt onder andere doordat de eicellen verouderen. Worden zaadcellen bij mannen dagelijks nieuw aangemaakt, vrouwen moeten het doen met de eicellen die zich sinds puberteit in haar eierstokken bevinden.

Met het ouder worden ontstaan er in het DNA van de eicellen steeds vaker kleine fouten. Dat verklaart waarom na bevruchting een foetus niet levensvatbaar is, of dat de kans op aangeboren afwijkingen is gegroeid. Dat melatoninetekort hierbij een rol speelt wordt steeds duidelijker. In verschillende onderzoeken is al een verband  gevonden tussen problemen tijdens de zwangerschap en lage melatoninespiegels bij de moeder. Melatonine beschermt tegen het ontstaan van celveroudering en DNA-afwijkingen. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het afnemen van de vruchtbaarheid en de toenemende kans op problemen in de zwangerschap.

Om deze hypothese te testen onderzochten Li en collega’s het DNA in eicellen van jonge en oude muizen die al of niet extra melatonine in de voeding hadden gekregen. In de eicellen van muizen die melatonine hadden gekregen was het aantal DNA-foutjes dramatisch minder dan bij eicellen van muizen die geen extra melatonine kregen.

Ook bij mannen vermindert overigens de vruchtbaarheid naarmate ze ouder worden. In de dagelijks nieuw aangemaakte zaadcellen kunnen eveneens DNA-foutjes tijdens celdelingen ontstaan. Een actueel overzichtsartikel benoemt de beschermende effecten van melatonine op mannelijke vruchtbaarheid. Allereerst beschermt melatonine als antioxidant zaadbalweefsel tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Daarnaast verbetert melatonine de energiestofwisseling binnen de cellen. 

De vraag is natuurlijk of aanvulling van een eventueel melatoninetekort bij mensen met een (onvervulde) kinderwens zinvol is. Het antwoord op deze vraag is niet met zekerheid te geven, aangezien dit helaas nog niet is onderzocht. Wel is aannemelijk dat aanvulling van een vastgesteld tekort kan bijdragen aan een grotere kans op zwangerschap en een gunstiger verloop hiervan. Meten van de hoogte van de melatoninespiegel kan via deze website worden aangevraagd. Bij een te lage melatoninespiegel kan het preventief gebruiken van melatonine zinvol zijn.

Bronnen

Li C, He X, Huang Z, et al. Melatonin ameliorates the advanced maternal age-associated meiotic defects in oocytes through the SIRT2-dependent H4K16 deacetylation pathway [published online ahead of print, 2020 Jan 24]. Aging (Albany NY). 2020;12:10.18632/aging.102703. doi:10.18632/aging.102703

Tamura H, Kawamoto M, Sato S, et al. Long-term melatonin treatment delays ovarian aging. J Pineal Res. 2017;62(2):10.1111/jpi.12381. doi:10.1111/jpi.12381

Sun TC, Li HY, Li XY, Yu K, Deng SL, Tian L. Protective effects of melatonin on male fertility preservation and reproductive system [published online ahead of print, 2020 Jan 27]. Cryobiology. 2020;S0011-2240(20)30015-8. doi:10.1016/j.cryobiol.2020.01.018

Melatonine veiliger slaapmiddel bij ziekte van Alzheimer

Slaapmiddelen als temazepam vormen een risicofactor voor het krijgen van de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie. In een overzichtsartikel wijzen Ettcheto en collega’s van de universiteit van Barcelona op de gevaren van slaaptekort en het gebruik van benzodiazepine slaapmiddelen.

Slaapproblemen komen op oudere leeftijd regelmatig voor. Onvoldoende nachtrust is schadelijk voor de gezondheid, omdat er dan korter melatonine wordt aangemaakt. Daardoor kan het lichaam zich onvoldoende herstellen van de schadelijke invloeden van buitenaf. Melatonine is een lichaamseigen antioxidant.

Slaaptekort kan op den duur leiden tot hoge bloeddruk, suikerziekte en overgewicht. Deze aandoeningen zijn ook een risicofactor voor het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. De ziekte van Alzheimer is een aandoening van de hersenen waarbij schadelijke eiwitten worden afgezet buiten (amyloïd) en binnen (neurofibrillaire tangles) de zenuwcellen, waardoor deze hun functie verliezen. Dit gebeurt vooral in hersengebieden die te maken hebben met geheugen, maar ook andere delen van de hersenen kunnen hierdoor worden beschadigd. Van melatonine is bekend dat dit de aanmaak van het schadelijke eiwit amyloïd afremt. Ook is vastgesteld dat mensen die genetische aanleg hebben om de ziekte van Alzheimer te krijgen, ook verlaagde melatoninespiegels hebben. Die lage melatoninespiegels bestaan al vóórdat de verschijnselen van de ziekte van Alzheimer zich aandienen. De lage melatoninespiegels lijken dus niet het gevolg te zijn van de ziekte van Alzheimer, maar aan het ontstaan ervan bij te dragen. Dit laatste verklaart waarom onvoldoende nachtrust schadelijk is voor de gezondheid, omdat er ’s nachts slechts kort melatonine wordt aangemaakt.

Hoe ouder je wordt, hoe minder melatonine je aanmaakt. Waarschijnlijk is dat er mede de oorzaak van dat slaapproblemen toenemen naarmate de leeftijd vordert. Benzodiazepine slaapmiddelen (zoals temazepam en oxazepam) zijn effectief gebleken bij de behandeling van slaapproblemen. Op latere leeftijd geven die middelen echter meer kans op bijwerkingen, zoals sufheid overdag. Ook het risico op vallen wordt groter. Recent onderzoek wijst uit dat langdurig gebruik van benzodiazepinen kan leiden tot een snellere achteruitgang van de cognitieve vermogens, zoals geheugen en logisch denken. De vraag is of de verbetering van de slaap door benzodiazepine slaapmiddelen wel opweegt tegen de verslechtering van de hersenfunties bij langdurig gebruik. Ettcheto en collega’s van de universiteit van Barcelona stellen dat melatonine een betere keuze is voor de behandeling van slaapproblemen bij mensen met de ziekte van Alzheimer.

Het wordt steeds duidelijker dat de verstoring van het slaap-waakritme niet alleen een gevolg is van de ziekte van Alzheimer, maar dat dat ook het ziekteproces kan versnellen. Behandeling van slaapproblemen is dus belangrijk. De voorkeur lijkt nu uit te gaan naar het gebruik van melatonine in plaats van een benzodiazepine slaapmiddel. Melatonine kan overrigens ook het alzheimerziekteproces afremmen. Voldoende daglicht in de ochtend kan dit effect versterken.

Met de kennis van nu zou het advies aan mensen bij wie de ziekte van Alzheimer in de familie voorkomt kunnen zijn dat ze hun melatoninespiegel laten meten. Een te lage melatoninespiegel kan duiden op een verhoogd risico op alzheimer. In dat geval kan het preventief gebruiken van melatonine zinvol zijn. Meten van de hoogte van de nachtelijke melatoninespiegel kan via deze website worden aangevraagd.

Bronnen
Ettcheto M, Olloquequi J, Sánchez-López E, et al. Benzodiazepines and Related Drugs as a Risk Factor in Alzheimer’s Disease Dementia. Front Aging Neurosci. 2020;11:344. Published 2020 Jan 8. doi:10.3389/fnagi.2019.00344

Havekes R, Heckman PRA, Wams EJ, Stasiukonyte N, Meerlo P, Eisel ULM. Alzheimer’s disease pathogenesis: The role of disturbed sleep in attenuated brain plasticity and neurodegenerative processes. Cell Signal. 2019 Sep 16:109420. doi: 10.1016/j.cellsig.2019.109420. [Epub ahead of print]

Cardinali DP. Melatonin: Clinical Perspectives in Neurodegeneration. Front Endocrinol (Lausanne). 2019 Jul 16;10:480. doi: 10.3389/fendo.2019.00480. eCollection 2019.

Melatonine versterkt effect borstkankerbehandeling

Melatonine staat erg in de belangstelling bij onderzoekers naar nieuwe wegen bij de behandeling van borstkanker. De afgelopen vijf jaar verschenen er maar liefst 153 publicaties over het gebruik van melatonine bij de behandeling van borstkanker.

Bestraling en chemotherapie zijn weliswaar in veel gevallen effectief, maar het gebruik ervan gaat ook vaak gepaard met (ernstige) bijwerkingen. Melatonine blijkt de werking van beide behandelingen zodanig te versterken dat bestraling of chemo lager gedoseerd of korter toegepast kan worden en ook minder bijwerkingen veroorzaakt. De combinatiebehandeling leidt bovendien tot een grotere kans op genezing en tot een betere kwaliteit van leven. Uit zeer recent onderzoek blijkt ook dat de combinatietherapie met melatonine leidt tot een afname van pijn bij vrouwen met borstkanker.

Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Behalve erfelijke factoren spelen lage melatoninespiegels een rol bij het ontstaan van borstkanker. Melatonine beschermt tegen het ontstaan van kankercellen doordat het ’s nachts zorgt voor reparatie van DNA-schade die overdag ontstaat. Daarnaast remt melatonine de groei van kankercellen.

Uit studies bij proefdieren met borstkanker blijkt dat een behandeling met melatonine een gunstig effect heeft. Inmiddels zijn ook de eerste resultaten van studies met melatonine bij vrouwen met borstkanker bekend. Zo blijkt melatonine het effect van bestraling vergroten. Het zorgt erook voor dat minder bijwerkingen optreden. Het effect is groter als tijdig wordt begonnen met de behandeling met melatonine. Als dat voorafgaand aan de bestraling al gebeurt, wordt de groei van kankercellen geremd en worden de kankercellen gevoeliger gemaakt voor de bestraling. Doorgaan met melatonine tijdens de bestraling vermindert tevens de ernst van de bijwerkingen van de bestraling. Het gunstige effect kan worden toegeschreven aan de anti-oxidanteigenschappen van melatonine.

Uit een ander recent verschenen medisch overzichtsartikel blijkt melatonine op verschillende manieren bij de bescherming van het lichaam tegen kanker betrokken te zijn.
In de eerste plaats remt melatonine de overgang van gezonde weefselcellen in de richting van kankercellen. Dit komt doordat melatonine beschermt tegen schadelijke invloeden van toxische stoffen en straling vanuit de omgeving. De anti-oxidanteigenschappen van melatonine spelen hierbij een rol.
In de tweede plaats remt melatonine de groeisnelheid van eenmaal ontstane kankercellen. Daarbij versterkt het bovendien de werking van een behandeling (zowel medicijnen als bestraling) tegen kanker.
In de derde plaats werkt melatonine beschermend tegen veranderingen binnen de chromosomen die te maken hebben met de veroudering van het lichaam. Er komt steeds meer bewijs voor de kankerremmende werking van melatonine, ook bij andere vormen van kanker. Inmiddels verschenen hierover meer dan 2000 wetenschappelijke publicaties.

Bij mensen met kanker is in verschillende onderzoeken vastgesteld dat zij lagere melatoninespiegels hebben dan gezonde leeftijdgenoten. Ook lijken mensen met hogere melatoninespiegels gezonder ouder te worden dan mensen met lagere melatoninespiegels.

Omdat bij mensen met kanker vaak lage melatoninespiegels worden gevonden, is het zinvol dat mensen bij wie kanker vaak in de familie voorkomt hun nachtelijke melatoninespiegel laten meten. Deze meting gebeurt in een zelf ’s nachts afgenomen kleine hoeveelheid speeksel. De test kun je via deze website aanvragen. Samen met de uitslag krijg je dan een persoonlijk advies.

Bronnen:
Palmer ACS, Souza A, Dos Santos VS, Cavalheiro JAC, Schuh F, Zucatto AE, Biazus JV, Torres ILDS, Fregni F, Caumo W. The Effects of Melatonin on the Descending Pain Inhibitory System and Neural Plasticity Markers in Breast Cancer Patients Receiving Chemotherapy: Randomized, Double-Blinded, Placebo-Controlled Trial. Front Pharmacol. 2019 Nov 22;10:1382. doi: 10.3389/fphar.2019.01382. eCollection 2019.

Zhu H, Chen Y, Bai LC, Cao XR, Xu R. Different. Effects of Melatonin on X-Rays-Irradiated Cancer Cells in a Dose-Dependent Manner. Dose Response. 2019 Sep 23;17(3):1559325819877271. doi: 10.1177/1559325819877271. eCollection 2019 Jul-Sep.

Amin N, Shafabakhsh R, Reiter RJ, Asemi Z. Melatonin is an appropriate candidate for breast cancer treatment: Based on known molecular mechanisms. J Cell Biochem. 2019 Aug;120(8):12208-12215. doi: 10.1002/jcb.28832. Epub 2019 Apr 30.

Najafi M, Salehi E, Farhood B, Nashtaei MS, Hashemi Goradel N, Khanlarkhani N, Namjoo Z, Mortezaee K. Adjuvant chemotherapy with melatonin for targeting human cancers: A review. J Cell Physiol. 2019 Mar;234(3):2356-2372. doi: 10.1002/jcp.27259. Epub 2018 Sep 7.

Melatoninebehandeling bij fibromyalgie

Melatonine kan heel goed gebruikt worden bij de behandeling van fibromyalgie. Dit blijkt uit de resultaten van een recente studie die verschillende publicaties, waaronder dubbelblindstudies, over behandeling met melatonine werden vergeleken. In de studie werd met name gekeken naar het effect van behandeling met melatonine op de vermindering van klachten over pijn, vermoeidheid, stijfheid, slaap en depressieve stemming. In alle publicaties werden gunstige effecten op deze veel voorkomende klachten bij fibromyalgie gemeld. Bij de behandeling met melatonine werden geen bijwerkingen opgemerkt, dit in tegenstelling tot behandelingen met antidepressiva en pijnstillers.

Fibromyalgie is een van de vele oorzaken van chronische pijn. Het gaat gepaard met vermoeidheid, slaapproblemen, depressieve klachten en concentratieproblemen. Naar schatting een op de twintig vrouwen heeft er last van. Bij mannen komt het zesmaal minder vaak voor.

Eerder is al ontdekt dat mensen met fibromyalgie hogere cortisol- (stresshormoon-) en verlaagde melatoninespiegels hebben. De lage melatoninespiegels zouden slaapproblemen en vermoeidheidsklachten, die vaak voorkomen, kunnen verklaren. Melatonine werkt ook als antioxidant en heeft een ontstekingsremmende en pijnstillende werking. Lage melatoninespiegels kunnen zo ook een verklaring bieden voor het ziekteproces zélf.

Een van de onderzochte publicaties was het onderzoek van Castaño en collega’s van de Extremadura Universiteit in Spanje. Zij deden een dubbelblind onderzoek bij 33 vrouwen met fibromyalgie. Deze vrouwen kregen voordat ze naar bed gingen gedurende 10 dagen melatonine en 10 dagen een placebo. Dit werd viermaal herhaald, telkens met een hogere dosis melatonine (3, 6, 9, 12 en 15 mg). Op dag 10 van elke periode vulden de vrouwen vragenlijsten in met vragen over lichamelijke klachten, pijn, slaap, vermoeidheid, angst en stemming. Ook waren er vragen over lichamelijke activiteiten en de stijfheid en pijn die daarmee gepaard gingen.

Pijnklachten namen reeds af bij 3 mg melatonine, terwijl bij hogere doseringen geen duidelijke verdere verbetering werd gezien. Ook klachten over slaap en vermoeidheid namen reeds bij 3 mg melatonine af, en bij hogere doseringen nam de verbetering verder toe. Een verbetering van de meeste andere klachten trad meestal pas bij een hogere dosering dan 3 mg op. De conclusie van Castaño is dat het zinvol is om melatonine toe te voegen aan de behandeling van mensen met fibromyalgie.

Omdat bij mensen met fibromyalgie vaak lage melatoninespiegels worden gevonden, is het zinvol dat mensen met fibromyalgie hun nachtelijke melatoninespiegel laten meten. Deze meting gebeurt in een zelf ’s nachts afgenomen kleine hoeveelheid speeksel. De test kunt u via deze website aanvragen. Samen met de uitslag krijgt u dan een persoonlijk advies.

Bronnen:

Hemati K, Amini Kadijani A, Sayehmiri F, Mehrzadi S, Zabihiyeganeh M, Hosseinzadeh A, Mirzaei A. Melatonin in the treatment of fibromyalgia symptoms: A systematic review. Complement Ther Clin Pract. 2019 Nov 13;38:101072. doi: 10.1016/j.ctcp.2019.101072. [Epub ahead of print]

Castaño MY, Garrido M, Rodríguez AB, Gómez MÁ. Melatonin Improves Mood Status and Quality of Life and Decreases Cortisol Levels in Fibromyalgia. Biol Res Nurs. 2018 Nov 11:1099800418811634. doi: 10.1177/1099800418811634. [Epub ahead of print]

Melatonine en de ziekte van Alzheimer

Professor R. Havekes en collega’s van de Neurobiology expertise group van de Universiteit van Groningen beschrijven in een actueel overzichtsartikel de belangrijke rol van melatonine bij de preventie en behandeling van de ziekte van Alzheimer. Andere publicaties van recente datum wijzen in dezelfde richting.

De ziekte van Alzheimer is een aandoening van de hersenen waarbij schadelijke eiwitten worden afgezet buiten (amyloid) en binnen (neurofibrillaire tangles) de zenuwcellen, waardoor deze hun functie verliezen. Dit gebeurt meestal vooral in hersengebieden die te maken hebben met geheugen, maar ook andere delen van de hersenen kunnen hierdoor worden beschadigd. Van melatonine is bekend geworden dat dit de aanmaak van het schadelijke eiwit amyloid afremt. Ook is vastgesteld dat mensen die een genetische aanleg hebben om de ziekte van Alzheimer te krijgen, verlaagde melatoninespiegels hebben al voordat de verschijnselen van de ziekte van Alzheimer zich openbaren. De lage melatoninespiegels lijken dus niet het gevolg van de ziekte van Alzheimer, maar dragen waarschijnlijk bij aan het ontstaan ervan.

Lage melatoninespiegels kunnen leiden tot slaapproblemen. Veel alzheimerpatiënten hebben problemen met in slaap vallen. Ze worden ’s nachts ook vaak wakker. Slaapproblemen beïnvloeden het herstelvermogen van het hersenweefsel negatief en versterken daarmee het ziekteproces binnenin de hersenen. Het wordt steeds duidelijker dat de verstoring van het slaap-waakritme niet alleen een gevolg is van de ziekte van Alzheimer, maar dat het ook het ziekteproces verergert. Behandeling van slaapproblemen is dus belangrijk. Daarbij lijkt het van belang om niet meteen te kiezen voor een gewoon slaapmiddel, maar eerst te meten hoe hoog de melatoninespiegel is. Want bij een te lage melatoninespiegel is het logischer om de slaapproblemen met melatonine te behandelen. Bovendien kan melatonine het ziekteproces van de ziekte van Alzheimer afremmen. Voldoende daglicht in de ochtend kan dit effect versterken.

Met de kennis van nu zou het advies aan mensen bij wie Alzheimer in de familie voorkomt, kunnen zijn hun melatoninespiegel te laten meten. Is die te laag dan kan dit duiden op een verhoogd risico op alzheimer en kan preventief gebruik van melatonine zinvol zijn. Een meting van de nachtelijke melatoninespiegel kan via deze website worden aangevraagd.

Bronnen:
Havekes R, Heckman PRA, Wams EJ, Stasiukonyte N, Meerlo P, Eisel ULM. Alzheimer’s disease pathogenesis: The role of disturbed sleep in attenuated brain plasticity and neurodegenerative processes. Cell Signal. 2019 Sep 16:109420. doi: 10.1016/j.cellsig.2019.109420. [Epub ahead of print]
Cardinali DP. Melatonin: Clinical Perspectives in Neurodegeneration. Front Endocrinol (Lausanne). 2019 Jul 16;10:480. doi: 10.3389/fendo.2019.00480. eCollection 2019.
Spinedi E, Cardinali DP. Neuroendocrine-Metabolic Dysfunction and Sleep Disturbances in Neurodegenerative Disorders: Focus on Alzheimer’s Disease and Melatonin. Neuroendocrinology. 2019;108(4):354-364. doi: 10.1159/000494889. Epub 2018 Oct 28.

Wie veel melatonine aanmaakt kan oud worden

Mensen die veel melatonine aanmaken worden ouder dan mensen die weinig melatonine aanmaken. Dat komt doordat melatonine diverse verouderingsprocessen afremt. In een overzichtsartikel over de rol van melatonine bij het gezond ouder worden, legt professor Ruediger Hardeland van de Universiteit in Göttingen (Duitsland) uit hoe dat komt. Het belangrijkste hierbij is de bescherming tegen het ontstaan van schade aan ons DNA en van chronische ontstekingsreacties in zenuwcellen en andere lichaamscellen. Daarbij is de sturende invloed van melatonine op de activiteit van SIRT1 erg belangrijk. SIRT1 (sirtuïne 1) is een eiwit dat bijdraagt aan de regulatie van het aflezen van het DNA.

Herstel van schade in het lichaam is een ingewikkeld proces. Elke dag worden miljoenen oude cellen in het lichaam vervangen door nieuwe. Hierbij moet het DNA vlak voor de celdeling gekopieerd worden. Dan kunnen foutjes gemaakt worden. Foutjes in het DNA kunnen leiden tot slechter functioneren van die cel of tot het ontstaan van een kankercel. ’s Nachts zorgt melatonine voor reparaties aan fouten in het DNA. Mensen die te weinig melatonine aanmaken lopen daardoor meer kans dat DNA-foutjes zich ’s nachts niet goed herstellen.

Bij onderzoek naar de oorzaak van veroudering bestaat veel interesse in het leven van de naakte molrat. Deze rat leeft de hele dag onder de grond. Hij wordt gemiddeld 32 jaar oud; dat is achtmaal langer dan zijn soortgenoten boven de grond. Tijdens zijn lange leven heeft hij geen last van veroudering. Hij blijkt bovendien vrijwel nooit kanker te krijgen en kan ruim een kwartier zonder zuurstof. Doordat hij in het donker leeft, maakt hij veel meer melatonine aan dan zijn soortgenoten die boven de grond leven.

Naarmate je ouder wordt maak je steeds minder melatonine aan. Dat betekent dat de melatoninespiegel van een zestigjarige nog maar half zo hoog is als die van een twintigjarige. Daardoor neemt de bescherming van ons lichaam tegen schadelijke stoffen met het ouder worden af en groeit het risico op ouderdomsziekten.
Ongeveer een op de tien mensen maakt al op jongvolwassen leeftijd te weinig melatonine aan. Dat is genetisch bepaald. Hoe oud je wordt is in grote mate erfelijk bepaald. Onderzoek heeft aangetoond dat ouderdomsziekten pas op hogere leeftijd beginnen en ook trager verlopen bij mensen die van jongs af aan hoge melatoninespiegels hebben. Omdat melatonine alleen ’s nachts tijdens de slaap wordt aangemaakt en de aanmaak ’s morgens bij het ontwaken meteen stopt, is stelselmatig te kort slapen een extra risicofactor.
Of je veel of weinig melatonine aanmaakt kun je meten in een ’s nachts afgenomen speekselmonster. Een eenmalige meting volstaat, omdat de hoogte van de melatonineaanmaak tijdens de eerste uren van de slaap per persoon constant is. Aanvragen kan via deze website.

Bronnen:
Hardeland R. Aging, Melatonin, and the Pro- and Anti-Inflammatory Networks. Int J Mol Sci. 2019 Mar 11;20(5). pii: E1223. doi: 10.3390/ijms20051223.

Fang X et al. Adaptations to a subterranean environment and longevity revealed by the analysis of mole rat genomes. Cell Rep. 2014 Sep 11;8(5):1354-64. doi: 10.1016/j.celrep.2014.07.030. Epub 2014 Aug 28.

Melatonine bij de behandeling van zwangerschapsvergiftiging

Op dit moment wordt onderzocht of zwangeren met een verhoogde bloeddruk baat kunnen hebben bij een behandeling met melatonine.De reden hiervoor is dat in verschillende studies melatoninetekort is gevonden bij zwangeren met zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie).

Dou en collega’s van de Soochow-universiteit in China deden een meta-analyse van acht studies. In deze studies werden in totaal 276 zwangeren met zwangerschapsvergiftiging vergeleken met 183 vrouwen met een normaal verlopende zwangerschap. Gemiddeld zijn de melatoninespiegels van vrouwen met zwangerschapsvergiftiging bijna 70 procent lager dan die van gezonde zwangeren. Naarmate de zwangerschapsvergiftiging ernstiger was, bleken de melatoninespiegels lager te zijn.

Een verhoogde bloeddruk in de zwangerschap kan leiden tot zwangerschapsvergiftiging. Hierbij gaat de placentafunctie achteruit en kan daardoor een ernstige groeivertraging bij het ongeboren kind ontstaan. Dit komt tijdens ongeveer één op de twintig zwangerschappen voor. De bloeddrukverhoging is waarschijnlijk het gevolg van problemen in de ontwikkeling van de placenta, waardoor de uitwisseling tussen voedingsstoffen en afvalstoffen tussen moeder en ongeboren kind onvoldoende effectief verloopt. De achterliggende oorzaak is bloedvatwandbeschadiging door zuurstofstress en vorming van vrije radicalen in de placenta.

Om te zien in hoeverre melatonine bescherming biedt tegen de schadelijke gevolgen van zuurstofgebrek deden onderzoekers van universiteiten in Canada en de VS eerst fundamenteel weefselonderzoek. Hierbij werden stukjes placentaweefsel gebruikt van vrouwen die zojuist een gezond kind ter wereld hadden gebracht. Het weefsel werd onderworpen aan zuurstoftekort en daarna werd de schade opgemaakt. Vervolgens werd aan de helft van de stukjes weefsel melatonine toegevoegd en stelden de onderzoekers vast dat de schade was hersteld. De schade herstelde zich niet bij de stukjes placentaweefsel die niet met melatonine waren behandeld.

Op dit moment wordt in Australië onderzocht of zwangeren met een verhoogde bloeddruk baat kunnen hebben bij een behandeling met melatonine. Gegevens over resultaten zijn nog niet beschikbaar.

Wij adviseren om niet zomaar met melatonine te beginnen, maar eerst te meten of er sprake is van een melatoninetekort. Deze meting kan via deze website worden aangevraagd. Ook mag de dosis melatonine niet te hoog te zijn, omdat mensen met lage melatoninespiegels vaker problemen lijken te hebben met de afbraak van melatonine. Het gevolg hiervan is dat de melatoninespiegel ook overdag hoger wordt. Hierdoor raakt het slaap-waakritme ontregeld. Daarom krijg je van ons behalve de uitslag een advies over eventueel gebruik van melatonine.

Bronnen:
Dou Y, Lin B, Cheng H, Wang C, Zhao M, Zhang J, Wu J. The reduction of melatonin levels is associated with the development of preeclampsia: a meta-analysis. Hypertens Pregnancy. 2019 Feb 22:1-8. doi: 10.1080/10641955.2019.1581215. [Epub ahead of print]

Sagrillo-Fagundes L, Salustiano EMA, Rodrigo R, Markus RP, Vaillancourt C. Melatonin modulates autophagy and inflammation protecting human placental trophoblast from hypoxia/reoxygenation. J Pineal Res. 2018 Aug 9:e12520. doi: 10.1111/jpi.12520. [Epub ahead of print]

Hobson SR, Wallace EM, Kingdom JC, Hodges RJ. A Randomized Double-Blinded Placebo-Controlled Intervention Trial of Melatonin for the Prevention of Preeclampsia in Moderate- and High-Risk Women: The MELPOP Trial. Methods Mol Biol. 2018;1710:347-352. doi: 10.1007/978-1-4939-7498-6_28.