Wiebe Braam

Melatonine in moedermelk vermindert kans op autisme

Baby’s die geen borstvoeding hebben gekregen blijken later veel vaker autisme te ontwikkelen dan baby’s die wel met moedermelk werden gevoed. Dit blijkt uit een recent gepubliceerde studie van Ghozy en collega’s. Hierin werden in dertien studies kinderen met autisme met elkaar vergeleken.

Dat borstvoeding bescherming biedt tegen het ontwikkelen van autisme werd al langer vermoed. In 1988 en 1989 werden hierover al twee kleine studies gepubliceerd. Kinderen met autisme bleken daarin vaker geen borstvoeding te hebben gekregen dan kinderen zonder autisme. Het aantal kinderen dat werd onderzocht was te klein om stevige conclusies te kunnen trekken. Na 2006 werden nog eens elf studies gepubliceerd met ongeveer dezelfde uitkomst.

Door deze publicaties samen in een zogeheten meta-analyse bij elkaar op te tellen kregen Ghozy en collega’s veel beter zicht op de relatie tussen autisme en het al of niet borstvoeding krijgen. Ook konden ze onderscheid maken tussen kinderen die als baby ten minste drie of zes maanden volledige borstvoeding kregen en kinderen die al snel bijvoeding kregen. Bij kinderen die korter dan drie maanden borstvoeding kregen en al snel werden bijgevoed, verminderde het risico op autisme met ruim de helft (58%) ten opzichte van baby’s die het zonder borstvoeding moesten doen. Bij kinderen die ten minste zes maanden volledige borstvoeding kregen nam het risico op krijgen van autisme zelfs met driekwart (76%) af!

De verklaring voor de beschermende rol van borstvoeding is niet eenvoudig te geven. Aangenomen wordt dat autisme zijn oorzaak vindt in genetische aanleg, gecombineerd met invloeden van buitenaf (zoals schadelijke stoffen, straling of tekorten aan bepaalde stoffen). Moedermelk heeft een veelzijdiger samenstelling dan flesvoeding, met name als het gaat om langeketenvetzuren, antistoffen, groeifactoren en antioxidanten.

De meta-analyse van Ghozy en collega’s gaat niet verder in op de antioxidanten in moedermelk. Met name wordt verzuimd te melden dat moedermelk melatonine bevat en dat dit in flesvoeding ontbreekt. Melatonine is niet alleen van belang voor een normaal slaap-waakritme, maar ook voor de ontwikkeling van de hersenen. Een pasgeboren baby is nog niet in staat melatonine aan te maken. Na de geboorte duurt het tussen negen en vijftien weken tot de eigen melatonineproductie op gang komt. Tot die tijd is een baby dus geheel afhankelijk van melatonine die hij via de moedermelk binnenkrijgt. Omdat de eerste maanden na de geboorte van vitaal belang zijn voor de ontwikkeling van de hersenen, kan het ontbreken van melatonine door het niet krijgen van borstvoeding bijdragen aan de ontwikkeling van autisme.

Bronnen
Ghozy S, Tran L, Naveed S, Quynh TTH, Helmy Zayan A, Waqas A, Sayed AKH, Karimzadeh S, Hirayama K, Huy NT. Association of breastfeeding status with risk of autism spectrum disorder: A systematic review, dose-response analysis and meta-analysis. Asian J Psychiatr. 2019 Dec 27;48:101916. doi: 10.1016/j.ajp.2019.101916. [Epub ahead of print]

Manohar H, Pravallika M, Kandasamy P, Chandrasekaran V, Rajkumar RP. Role of Exclusive Breastfeeding in Conferring Protection in Children At-Risk for Autism Spectrum Disorder: Results from a Sibling Case-control Study. J Neurosci Rural Pract. 2018 Jan-Mar;9(1):132-136. doi: 10.4103/jnrp.jnrp_331_17.

Melatonine helpt kankerpatiënten met slaapproblemen

Kankerpatiënten met slaapproblemen zijn gebaat bij een behandeling met melatonine (’s avonds) in combinatie met lichttherapie in de ochtend. Dit blijkt uit een actuele dubbelblindstudie in de VS.

Meer dan de helft van de mensen met kanker kampt met een verstoorde slaap, soms zelfs ernstig. Dit kan te maken hebben met een nachtelijk tekort aan melatonine. Onvoldoende slaap draagt betekent dat je overdag minder goed functioneert en kan ervoor zorgen dat andere klachten, zoals pijn, vermoeidheid en een depressieve stemming verergeren. Al meer dan tien jaar is bekend dat mensen met kanker ’s nachts minder melatonine aanmaken. Onderzoek naar de effectiviteit van melatonine bij slaapproblemen ligt dan ook voor de hand. Uit een zeer recent gehouden dubbelblindonderzoek blijkt dat melatonine effectief is bij het verbeteren van de slaapkwaliteit. Lichttherapie (’s morgens een halfuur voor een speciale daglichtlamp zitten) vergroot dit effect.

In de dubbelblindstudie werd een hoge dosis melatonine gebruikt (20 mg). Deze dosis is naar onze maatstaven véél te hoog. Voor het bereiken van een ‘normale’ nachtelijke melatoninespiegel in het bloed is een dosis tussen 1 en 3 mg ruim voldoende. Een te hoge dosis kan leiden tot opstapeling van melatonine in het lichaam en veroorzaakt vaak slaapproblemen doordat melatonine onwerkzaam wordt.

Melatonine wordt in de lever afgebroken door CYP1A2. Bij sommige mensen werkt dit enzym niet snel genoeg en is het minder actief (‘poor CYP1A2-metaboliser’). De oorzaak hiervan is niet een leverziekte, maar een verder onschuldige chromosoomverandering (mutatie van het gen CYP1A2), dat bij ongeveer 8 procent van alle mensen aanwezig is. Bij een te trage afbraak van melatonine kan een dosis van 1 mg al tot opstapeling van melatonine leiden. Kenmerkend voor melatoninestapeling is dat melatonine in het begin van de behandeling erg goed helpt, maar dat het effect langzaam afneemt. Dit leidt ertoe dat je ’s nachts vaker wakker wordt. Aanvankelijk blijft het inslaapeffect wel behouden. Een dosisverhoging is maar kort effectief; ophogen van de dosis verergert de melatoninestapeling alleen maar.

Melatonine is zonder recept verkrijgbaar. Helaas zit er dan geen gebruiksaanwijzing bij. Dit schijnt wettelijk verboden te zijn. Daarom hebben wij een uitgebreide bijsluiter gemaakt die je hier kunt downloaden. Daarin staat ondermeer dat bij volwassenen een dosis van 3 mg voldoende is. Melatonine kan het beste 30-45 minuten voor het gewenste tijdstip van inslapen worden ingenomen. Het inslaapeffect is sterker wanneer je het tablet fijnkauwt en enkele minuten in de mond houdt voordat je het inslikt. Je kunt in dit geval het beste binnen een kwartier na inname in bed stappen, omdat melatonine op deze manier sneller leidt tot slaperigheid.

Bronnen:
Yennurajalingam S, Carmack C, Balachandran D, Eng C, Lim B, et al. Sleep disturbance in patients with cancer: a feasibility study of multimodal therapy. BMJ Support Palliat Care. 2020 Jan 10. pii: bmjspcare-2019-001877. doi: 10.1136/bmjspcare-2019-001877. [Epub ahead of print]

Talib WH. Melatonin and Cancer Hallmarks. Molecules. 2018 Feb 26;23(3). pii: E518. doi: 10.3390/molecules23030518.

Li Y, Li S, Zhou Y, Meng X, Zhang JJ, Xu DP, Li HB. Melatonin for the prevention and treatment of cancer. Oncotarget. 2017 Jun 13;8(24):39896-39921. doi: 10.18632/oncotarget.16379.

Melatonine versterkt effect borstkankerbehandeling

Melatonine staat erg in de belangstelling bij onderzoekers naar nieuwe wegen bij de behandeling van borstkanker. De afgelopen vijf jaar verschenen er maar liefst 153 publicaties over het gebruik van melatonine bij de behandeling van borstkanker.

Bestraling en chemotherapie zijn weliswaar in veel gevallen effectief, maar het gebruik ervan gaat ook vaak gepaard met (ernstige) bijwerkingen. Melatonine blijkt de werking van beide behandelingen zodanig te versterken dat bestraling of chemo lager gedoseerd of korter toegepast kan worden en ook minder bijwerkingen veroorzaakt. De combinatiebehandeling leidt bovendien tot een grotere kans op genezing en tot een betere kwaliteit van leven. Uit zeer recent onderzoek blijkt ook dat de combinatietherapie met melatonine leidt tot een afname van pijn bij vrouwen met borstkanker.

Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Behalve erfelijke factoren spelen lage melatoninespiegels een rol bij het ontstaan van borstkanker. Melatonine beschermt tegen het ontstaan van kankercellen doordat het ’s nachts zorgt voor reparatie van DNA-schade die overdag ontstaat. Daarnaast remt melatonine de groei van kankercellen.

Uit studies bij proefdieren met borstkanker blijkt dat een behandeling met melatonine een gunstig effect heeft. Inmiddels zijn ook de eerste resultaten van studies met melatonine bij vrouwen met borstkanker bekend. Zo blijkt melatonine het effect van bestraling vergroten. Het zorgt erook voor dat minder bijwerkingen optreden. Het effect is groter als tijdig wordt begonnen met de behandeling met melatonine. Als dat voorafgaand aan de bestraling al gebeurt, wordt de groei van kankercellen geremd en worden de kankercellen gevoeliger gemaakt voor de bestraling. Doorgaan met melatonine tijdens de bestraling vermindert tevens de ernst van de bijwerkingen van de bestraling. Het gunstige effect kan worden toegeschreven aan de anti-oxidanteigenschappen van melatonine.

Uit een ander recent verschenen medisch overzichtsartikel blijkt melatonine op verschillende manieren bij de bescherming van het lichaam tegen kanker betrokken te zijn.
In de eerste plaats remt melatonine de overgang van gezonde weefselcellen in de richting van kankercellen. Dit komt doordat melatonine beschermt tegen schadelijke invloeden van toxische stoffen en straling vanuit de omgeving. De anti-oxidanteigenschappen van melatonine spelen hierbij een rol.
In de tweede plaats remt melatonine de groeisnelheid van eenmaal ontstane kankercellen. Daarbij versterkt het bovendien de werking van een behandeling (zowel medicijnen als bestraling) tegen kanker.
In de derde plaats werkt melatonine beschermend tegen veranderingen binnen de chromosomen die te maken hebben met de veroudering van het lichaam. Er komt steeds meer bewijs voor de kankerremmende werking van melatonine, ook bij andere vormen van kanker. Inmiddels verschenen hierover meer dan 2000 wetenschappelijke publicaties.

Bij mensen met kanker is in verschillende onderzoeken vastgesteld dat zij lagere melatoninespiegels hebben dan gezonde leeftijdgenoten. Ook lijken mensen met hogere melatoninespiegels gezonder ouder te worden dan mensen met lagere melatoninespiegels.

Omdat bij mensen met kanker vaak lage melatoninespiegels worden gevonden, is het zinvol dat mensen bij wie kanker vaak in de familie voorkomt hun nachtelijke melatoninespiegel laten meten. Deze meting gebeurt in een zelf ’s nachts afgenomen kleine hoeveelheid speeksel. De test kun je via deze website aanvragen. Samen met de uitslag krijg je dan een persoonlijk advies.

Bronnen:
Palmer ACS, Souza A, Dos Santos VS, Cavalheiro JAC, Schuh F, Zucatto AE, Biazus JV, Torres ILDS, Fregni F, Caumo W. The Effects of Melatonin on the Descending Pain Inhibitory System and Neural Plasticity Markers in Breast Cancer Patients Receiving Chemotherapy: Randomized, Double-Blinded, Placebo-Controlled Trial. Front Pharmacol. 2019 Nov 22;10:1382. doi: 10.3389/fphar.2019.01382. eCollection 2019.

Zhu H, Chen Y, Bai LC, Cao XR, Xu R. Different. Effects of Melatonin on X-Rays-Irradiated Cancer Cells in a Dose-Dependent Manner. Dose Response. 2019 Sep 23;17(3):1559325819877271. doi: 10.1177/1559325819877271. eCollection 2019 Jul-Sep.

Amin N, Shafabakhsh R, Reiter RJ, Asemi Z. Melatonin is an appropriate candidate for breast cancer treatment: Based on known molecular mechanisms. J Cell Biochem. 2019 Aug;120(8):12208-12215. doi: 10.1002/jcb.28832. Epub 2019 Apr 30.

Najafi M, Salehi E, Farhood B, Nashtaei MS, Hashemi Goradel N, Khanlarkhani N, Namjoo Z, Mortezaee K. Adjuvant chemotherapy with melatonin for targeting human cancers: A review. J Cell Physiol. 2019 Mar;234(3):2356-2372. doi: 10.1002/jcp.27259. Epub 2018 Sep 7.

Melatoninebehandeling bij fibromyalgie

Melatonine kan heel goed gebruikt worden bij de behandeling van fibromyalgie. Dit blijkt uit de resultaten van een recente studie die verschillende publicaties, waaronder dubbelblindstudies, over behandeling met melatonine werden vergeleken. In de studie werd met name gekeken naar het effect van behandeling met melatonine op de vermindering van klachten over pijn, vermoeidheid, stijfheid, slaap en depressieve stemming. In alle publicaties werden gunstige effecten op deze veel voorkomende klachten bij fibromyalgie gemeld. Bij de behandeling met melatonine werden geen bijwerkingen opgemerkt, dit in tegenstelling tot behandelingen met antidepressiva en pijnstillers.

Fibromyalgie is een van de vele oorzaken van chronische pijn. Het gaat gepaard met vermoeidheid, slaapproblemen, depressieve klachten en concentratieproblemen. Naar schatting een op de twintig vrouwen heeft er last van. Bij mannen komt het zesmaal minder vaak voor.

Eerder is al ontdekt dat mensen met fibromyalgie hogere cortisol- (stresshormoon-) en verlaagde melatoninespiegels hebben. De lage melatoninespiegels zouden slaapproblemen en vermoeidheidsklachten, die vaak voorkomen, kunnen verklaren. Melatonine werkt ook als antioxidant en heeft een ontstekingsremmende en pijnstillende werking. Lage melatoninespiegels kunnen zo ook een verklaring bieden voor het ziekteproces zélf.

Een van de onderzochte publicaties was het onderzoek van Castaño en collega’s van de Extremadura Universiteit in Spanje. Zij deden een dubbelblind onderzoek bij 33 vrouwen met fibromyalgie. Deze vrouwen kregen voordat ze naar bed gingen gedurende 10 dagen melatonine en 10 dagen een placebo. Dit werd viermaal herhaald, telkens met een hogere dosis melatonine (3, 6, 9, 12 en 15 mg). Op dag 10 van elke periode vulden de vrouwen vragenlijsten in met vragen over lichamelijke klachten, pijn, slaap, vermoeidheid, angst en stemming. Ook waren er vragen over lichamelijke activiteiten en de stijfheid en pijn die daarmee gepaard gingen.

Pijnklachten namen reeds af bij 3 mg melatonine, terwijl bij hogere doseringen geen duidelijke verdere verbetering werd gezien. Ook klachten over slaap en vermoeidheid namen reeds bij 3 mg melatonine af, en bij hogere doseringen nam de verbetering verder toe. Een verbetering van de meeste andere klachten trad meestal pas bij een hogere dosering dan 3 mg op. De conclusie van Castaño is dat het zinvol is om melatonine toe te voegen aan de behandeling van mensen met fibromyalgie.

Omdat bij mensen met fibromyalgie vaak lage melatoninespiegels worden gevonden, is het zinvol dat mensen met fibromyalgie hun nachtelijke melatoninespiegel laten meten. Deze meting gebeurt in een zelf ’s nachts afgenomen kleine hoeveelheid speeksel. De test kunt u via deze website aanvragen. Samen met de uitslag krijgt u dan een persoonlijk advies.

Bronnen:

Hemati K, Amini Kadijani A, Sayehmiri F, Mehrzadi S, Zabihiyeganeh M, Hosseinzadeh A, Mirzaei A. Melatonin in the treatment of fibromyalgia symptoms: A systematic review. Complement Ther Clin Pract. 2019 Nov 13;38:101072. doi: 10.1016/j.ctcp.2019.101072. [Epub ahead of print]

Castaño MY, Garrido M, Rodríguez AB, Gómez MÁ. Melatonin Improves Mood Status and Quality of Life and Decreases Cortisol Levels in Fibromyalgia. Biol Res Nurs. 2018 Nov 11:1099800418811634. doi: 10.1177/1099800418811634. [Epub ahead of print]

Melatonine bij slaapproblemen door jeukend eczeem

Atopische dermatitis (of constitutioneel eczeem) is een hardnekkige jeukende huidaandoening waarmee een op de zes kinderen te maken krijgt. De jeuk kan zeer heftig zijn en slaapproblemen veroorzaken. Dit leidt overdag tot slaperigheid of juist druk gedrag en tot slechte schoolprestaties. Daarnaast worden bij mensen met atopische dermatitis ook lagere melatoninespiegels gevonden. Of dit een gevolg is van het slechter slapen, of juist bijdraagt aan een slechtere slaap, is niet duidelijk.

Als oorzaak worden diverse vormen van allergie genoemd, maar de oorzaak van atopische dermatitis blijft vaak onduidelijk. De behandeling bestaat voornamelijk uit smeren van corticosteroïdzalven, maar die zijn vanwege bijwerkingen niet geschikt voor langdurig gebruik. Zalf met propolis of honing kan ook goed helpen, net als massagebehandelingen. Gebruik voor de massages zonnebloem- of kokosnootolie, omdat die een extra een gunstig effect heeft op de huid. Gebruik geen massageolie met etherische oliën, want die bevatten vaak stoffen waarvoor mensen met atopische dermatitis allergisch zijn.

Uit recent dubbelblind onderzoek blijkt melatonine effectief te werken bij inslaapproblemen door jeukend eczeem. Opvallend is ook dat bij de helft van de deelnemers tijdens gebruik van melatonine zowel de slaap als het eczeem .

Bronnen:
Hendricks AJ, Manivannan M, Shi VY. Clinical Pearls on Sleep Management in Atopic Dermatitis. Dermatitis. 2019 Sep/Oct;30(5):287-293. doi: 10.1097/DER.0000000000000523.
Boozalis E, Grossberg AL, Püttgen KB, Cohen BA, Kwatra SG. Itching at night: A review on reducing nocturnal pruritus in children. Pediatr Dermatol. 2018 Jun 26. doi: 10.1111/pde.13562. [Epub ahead of print]
Chang YS, Lin MH, Lee JH, Lee PL, Dai YS, et al. Melatonin Supplementation for Children With Atopic Dermatitis and Sleep Disturbance: A Randomized Clinical Trial. JAMA Pediatr. 2016 Jan;170(1):35-42. doi: 10.1001/jamapediatrics.2015.3092.
Chang YS, Chou YT, Lee JH, Lee PL, Dai YS, et al. Atopic dermatitis, melatonin, and sleep disturbance. Pediatrics. 2014 Aug;134(2):e397-405. doi: 10.1542/peds.2014-0376. Epub 2014 Jul 14.

Melatonine en de ziekte van Alzheimer

Professor R. Havekes en collega’s van de Neurobiology expertise group van de Universiteit van Groningen beschrijven in een actueel overzichtsartikel de belangrijke rol van melatonine bij de preventie en behandeling van de ziekte van Alzheimer. Andere publicaties van recente datum wijzen in dezelfde richting.

De ziekte van Alzheimer is een aandoening van de hersenen waarbij schadelijke eiwitten worden afgezet buiten (amyloid) en binnen (neurofibrillaire tangles) de zenuwcellen, waardoor deze hun functie verliezen. Dit gebeurt meestal vooral in hersengebieden die te maken hebben met geheugen, maar ook andere delen van de hersenen kunnen hierdoor worden beschadigd. Van melatonine is bekend geworden dat dit de aanmaak van het schadelijke eiwit amyloid afremt. Ook is vastgesteld dat mensen die een genetische aanleg hebben om de ziekte van Alzheimer te krijgen, verlaagde melatoninespiegels hebben al voordat de verschijnselen van de ziekte van Alzheimer zich openbaren. De lage melatoninespiegels lijken dus niet het gevolg van de ziekte van Alzheimer, maar dragen waarschijnlijk bij aan het ontstaan ervan.

Lage melatoninespiegels kunnen leiden tot slaapproblemen. Veel alzheimerpatiënten hebben problemen met in slaap vallen. Ze worden ’s nachts ook vaak wakker. Slaapproblemen beïnvloeden het herstelvermogen van het hersenweefsel negatief en versterken daarmee het ziekteproces binnenin de hersenen. Het wordt steeds duidelijker dat de verstoring van het slaap-waakritme niet alleen een gevolg is van de ziekte van Alzheimer, maar dat het ook het ziekteproces verergert. Behandeling van slaapproblemen is dus belangrijk. Daarbij lijkt het van belang om niet meteen te kiezen voor een gewoon slaapmiddel, maar eerst te meten hoe hoog de melatoninespiegel is. Want bij een te lage melatoninespiegel is het logischer om de slaapproblemen met melatonine te behandelen. Bovendien kan melatonine het ziekteproces van de ziekte van Alzheimer afremmen. Voldoende daglicht in de ochtend kan dit effect versterken.

Met de kennis van nu zou het advies aan mensen bij wie Alzheimer in de familie voorkomt, kunnen zijn hun melatoninespiegel te laten meten. Is die te laag dan kan dit duiden op een verhoogd risico op alzheimer en kan preventief gebruik van melatonine zinvol zijn. Een meting van de nachtelijke melatoninespiegel kan via deze website worden aangevraagd.

Bronnen:
Havekes R, Heckman PRA, Wams EJ, Stasiukonyte N, Meerlo P, Eisel ULM. Alzheimer’s disease pathogenesis: The role of disturbed sleep in attenuated brain plasticity and neurodegenerative processes. Cell Signal. 2019 Sep 16:109420. doi: 10.1016/j.cellsig.2019.109420. [Epub ahead of print]
Cardinali DP. Melatonin: Clinical Perspectives in Neurodegeneration. Front Endocrinol (Lausanne). 2019 Jul 16;10:480. doi: 10.3389/fendo.2019.00480. eCollection 2019.
Spinedi E, Cardinali DP. Neuroendocrine-Metabolic Dysfunction and Sleep Disturbances in Neurodegenerative Disorders: Focus on Alzheimer’s Disease and Melatonin. Neuroendocrinology. 2019;108(4):354-364. doi: 10.1159/000494889. Epub 2018 Oct 28.

Melatonine om koortsstuipen te voorkomen

Melatonine werkt beter bij de preventie van koortsstuipen dan het tot nu toe meestal voorgeschreven middel diazepam (Valium®). Dit bleek uit een onderzoek waarin aan zestig jonge kinderen die een eerste koortsstuip hadden gekregen tijdens de volgende koortsperiode dubbelblind melatonine óf diazepam werd voorgeschreven. De dagdosis melatonine was 1mg/kg in drie porties met 8 uur tussenpoos. De dagdosis melatonine was 0,3mg/kg, eveneens in drieporties met 8 uur tussenpoos. De medicatie werd alleen gegeven zolang er koorts was en meestal binnen twee of drie dagen gestopt. Van de dertig kinderen die bij opkomende koorts Valium innamen kregen er elf van de dertig (37%) alsnog een nieuwe koortsstuip. Van de dertig kinderen die melatonine innamen, kregen slechts vijf van de dertig (17%) opnieuw een koortsstuip.

De vraag is natuurlijk hoe groot de kans op herhaling van een koortsstuip is zonder welke behandeling dan ook. De meeste kinderen krijgen namelijk nooit een tweede koortsstuip. Inschatten van de herhalingskans is moeilijk. In het algemeen is de kans op herhaling groter als de eerste koortsstuip optreedt op zeer jonge leeftijd (voor het kind 18 maanden oud is), de koortsstuip optreedt binnen een uur nadat de koorts opkwam, de koorts lager is dan 40 °C of als een eerstegraadsfamilielid (broer, zus, vader, moeder) ook ooit een koortsstuip had. Zonder een van deze risicofactoren is de kans op herhaling klein (1 op 7). Hoe meer risicofactoren er zijn, hoe groter uiteraard de kans op herhaling.

Bron:
Barghout MS, Al-Shahawy AK, El Amrousy DM, Darwish AH. Comparison Between Efficacy of Melatonin and Diazepam for Prevention of Recurrent Simple Febrile Seizures: A Randomized Clinical Trial. Pediatr Neurol. 2019 Jan 18. pii: S0887-8994(18)30919-6. doi: 10.1016/j.pediatrneurol.2019.01.010. [Epub ahead of print]

Melatonine vergroot de kans op zwangerschap

In de IVF-kliniek van de universiteiten van Extremadura en Cantabria (Espino en collega’s, Spanje) is onderzocht in hoeverre een melatoninetekort een rol speelt bij vrouwen met onverklaarde onvruchtbaarheid. In dit onderzoek werd gemeten hoeveel melatonine deze vrouwen ’s nachts maken en wat het melatoninegehalte was in enkele afgenomen eicellen. De resultaten werden vergeleken met metingen bij vrouwen die een kind hadden gekregen en in behandeling kwamen omdat hun partner onvruchtbaar was.
De melatonineproductie bleek bij vrouwen met onverklaarde onvruchtbaarheid meer dan de helft lager te zijn dan bij de moeders. Ook binnen in de afgenomen eicellen was de melatoninespiegel ongeveer de helft lager.
Vervolgens kregen alle vrouwen in een dubbelblind onderzoek ’s avonds 3 of 6 mg melatonine of een placebo. Na een maand volgde de IVF-behandeling. Hierna bleken de met melatonine behandelde vrouwen een grotere kans te hebben op een succesvolle zwangerschap dan de vrouwen die een placebo kregen. Het effect van de 3 mg- en de 6 mg-dosering was hetzelfde.

Dit onderzoek bevestigt eerder gepubliceerd onderzoek waaruit bleek dat vrouwen met onverklaarde onvruchtbaarheid vaker lage melatoninespiegels hebben. Ook een lagere melatonine in de follikelvloeistof (vloeistof rond de rijpe eicel) is al eerder aangetoond (Zheng 2017 en Tong 2017).

Of iemand ’s nachts te weinig melatonine aanmaakt kan in speeksel worden gemeten. De test om een nachtelijke melatoninespiegel te meten kun je via deze website aanvragen. De uitslag ervan wordt vergezeld van een persoonlijk advies .

Bronnen:
Espino J, Macedo M, Lozano G, Ortiz Á, Rodríguez C, Rodríguez AB, Bejarano I. Impact of Melatonin Supplementation in Women with Unexplained Infertility Undergoing Fertility Treatment. Antioxidants (Basel). 2019 Aug 23;8(9). pii: E338. doi: 10.3390/antiox8090338.
Zheng M, Tong J, Li WP, Chen ZJ, Zhang C. Melatonin concentration in follicular fluid is correlated with antral follicle count (AFC) and in vitro fertilization (IVF) outcomes in women undergoing assisted reproductive technology (ART) procedures. Gynaecol Endocrinol. 2018 May;34(5):446-450. doi: 10.1080/09513590.2017.1409713. Epub 2017 Nov 29.
Tong J, Sheng S, Sun Y, Li H, Li WP, Zhang C, Chen ZJ. Melatonin levels in follicular fluid as markers for IVF outcomes and predicting ovarian reserve. Reproduction. 2017 Apr;153(4):443-451. doi: 10.1530/REP-16-0641. Epub 2017 Jan 6.

Melatonine en CBD als combinatie?

Zowel melatonine als CBD-olie wordt voorgeschreven bij de behandeling van MS en bepaalde vormen van kanker. De vraag is of dit wel een goede combinatie is of dat deze middelen elkaar juist kunnen tegenwerken. Dit is een ingewikkelde vraag, omdat beide antwoorden in principe juist zijn.

CBD (cannabidiol) en THC (tetrahydrocannabidiol) remmen het enzym AANAT dat in de hersenen nodig is voor de aanmaak van melatonine. Als je dit gebruikt zal er die nacht dus minder melatonine worden aangemaakt dan wanneer je deze middelen niet gebruikt. Bij mensen die voldoende melatonine aanmaken zal het effect op de aanmaak van melatonine beperkt zijn en niet meteen leiden tot een tekort. Maar bij mensen met MS of bepaalde vormen van kanker worden toch al vaak lage melatoninespiegels gevonden. Door het gebruik van CBD (of THC) kan de melatoninespiegel dus nog verder omlaag gaan. Daardoor neemt de weerstand van het lichaam tegen MS of kanker verder af. Door tegelijkertijd melatonine te gebruiken hef je dit probleem weer op.

MS is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het immuunsysteem bepaalde celtypen in het lichaam niet langer als lichaamseigen beschouwt. Omdat het immuunsysteem deze cellen lichaamsvreemd vindt begint het deze cellen op te ruimen. Bij MS wordt het beschermende laagje rond de zenuwbanen in de hersenen aangetast. Daardoor kunnen deze zenuwen niet meer functioneren. Na afloop van een shub kan de schade enigszins worden hersteld en kan de functie terugkeren. Soms is de schade tijdens een shub echter dermate groot dat volledig herstel niet plaatsvindt.

Uit diverse onderzoeken blijkt dat melatonine het lichaam beschermt tegen een aantal auto-immuunziekten, zoals MS. Onlangs is ontdekt dat melatonine de activiteit van sommige T-cellen afremt. Deze cellen zijn bij MS verantwoordelijk voor de ontstekingsreactie in de hersenzenuwen.

Het effect van melatonine op kankercellen is veelzijdig. Melatonine remt de groei van kankercellen en activeert het afweersysteem om kankercellen af te breken. Voorts beperkt melatonine de mogelijkheid dat kankercellen de bloedvatwand passeren. Dat betekent dat ze zich minder makkelijk door het lichaam kunnen verspreiden. Melatonine versterkt bovendien het effect van antikankermedicijnen.

Het effect van CBD bij de behandeling van kanker ligt meer op het gebied van de vermindering van klachten, zoals pijn, misselijkheid en afname van eetlust. Het effect van CBD op de groei van kankercellen is maar beperkt. Hiernaar is veel minder onderzoek gedaan.

Bronnen:

Reiter RJ, Rosales-Corral SA, Tan DX, Acuna-Castroviejo D, Qin L, Yang SF, Xu K. Melatonin, a Full Service Anti-Cancer Agent: Inhibition of Initiation, Progression and Metastasis. Int J Mol Sci. 2017 Apr 17;18(4). pii: E843. doi: 10.3390/ijms18040843.

Li Y, Li S, Zhou Y, Meng X, Zhang JJ, Xu DP, Li HB. Melatonin for the prevention and treatment of cancer. Oncotarget. 2017 Jun 13;8(24):39896-39921. doi: 10.18632/oncotarget.16379.

Steele G, Arneson T, Zylla D. A Comprehensive Review of Cannabis in Patients with Cancer: Availability in the USA, General Efficacy, and Safety. Curr Oncol Rep. 2019 Feb 1;21(1):10. doi: 10.1007/s11912-019-0757-7.

Davis MP. Cannabinoids for Symptom Management and Cancer Therapy: The Evidence. J Natl Compr Canc Netw. 2016 Jul;14(7):915-22.

Koch M, Dehghani F, Habazettl I, Schomerus C, Korf HW. Cannabinoids attenuate norepinephrine-induced melatonin biosynthesis in the rat pineal gland by reducing arylalkylamine N-acetyltransferase activity without involvement of cannabinoid receptors. J Neurochem. 2006 Jul;98(1):267-78.

Opnieuw onnodige opwinding over melatoninegebruik bij kinderen

Naar aanleiding van een ingezonden brief in het medisch tijdschrift JAMA Pediatrics is melatonine weer eens in het nieuws. ‘Vijf procent van tieners slikt al slaapmiddel’ was de kop. Het ging hier om een klein onderdeel van de ‘Generatie R Studie’. Dit is een heel groot en langlopend onderzoek dat ruim 9000 vrouwen die tussen 2002 en 2006 in Rotterdam zwanger waren tijdens heeft gevolgd. De gezondheid van ongeveer 8000 kinderen wordt nog steeds gevolgd. Bij 871 van hen werd gekeken naar slaapproblemen en medicijngebruik toen ze elf jaar oud waren. En inderdaad, 53 van hen (= 6,1%) van hen gebruikte ten minste eenmaal per week een melatoninetablet. Voor het meten van de slaap en de slaapproblemen werden slaapvragenlijsten ingevuld (zowel door het kind als een van de ouders) en droegen de kinderen een polsbandje dat bewegingen registreert. Opvallend was dat de uitkomsten van de slaapmetingen (tijdstip in slaap vallen, duur van de slaap en ’s nachts wakker worden) bij de gebruikers van melatonine niet wezenlijk anders waren dan bij degenen die geen melatonine gebruikten. Je zou dus de conclusie kunnen trekken dat de melatonine goed werkte!

Melatonine is een slaapmiddel dat je bij de drogist kunt kopen. Daardoor geven veel ouders aan kinderen met slaapproblemen zonder advies van een arts. ‘Dat is niet verstandig’, zeggen de slaapexperts. ‘Als je het niet goed gebruikt kunnen slaapproblemen zelfs erger worden.’ Op zich is dat juist. Is het daarom niet veel beter om te zorgen voor goede voorlichting, in plaats van maar steeds opnieuw te hameren op die zogenaamde gevaren? Waarom zit er niet gewoon een goede bijsluiter bij de melatonine die je bij de drogist kunt kopen? Dat is simpel uit te leggen: dat is wettelijk verboden! Bij een ‘voedingssupplement’ zit geen bijsluiter. Daarom staat op www.melatonine.nu een uitgebreide melatoninebijsluiter staan die je als pdf-file kunt downloaden.

Overigens, wat zijn dan die ‘gevaren’ bij langdurig gebruik? Noem man en paard in plaats van die vage bangmakerij. Nee, men komt niet verder dan: ‘We weten niet of melatonine op lange termijn schadelijke effecten kan hebben op kinderen. Daar is eerst meer onderzoek voor nodig.’ Wat willen ze dan voor onderzoek? Onderzoek naar nadelige effecten bij jarenlang melatoninegebruik hebben tot nu toe nooit serieuze nadelen aan het licht gebracht. Een nog groter opgezet onderzoek dan? Dat zo’n onderzoek er nooit zal komen vertellen ze echter niet. Want wie zal dat betalen nu er op melatonine geen patent meer rust?